مقدمه
در کسب معرفت و عرض ارادت به حضرات معصومین علیهم السلام باید اعتراف نمود که
«مَوَالِيَّ لَا أُحْصِي ثَنَاءَكُمْ وَ لَا أَبْلُغُ مِنَ الْمَدْحِ كُنْهَكُمْ وَ مِنَ الْوَصْفِ قَدْرَكُم»[1]
فضائل شما هرگز قابل شمارش نیست و هیچکس قادر نیست به مدح کنه وجود شما بپردازد و وصف جایگاه شما معصومین را داشته باشد
وصف خورشید به شب پره اعمی نرسد
اما با این وجود باید سعی بر آن نمود که:
آب دریا را اگر نتوان کشید
هم به قدر تشنگی باید چشید
در عین آنکه حضرات معصومین نور و حقیقت واحده‌ای هستند که صفات کلی ایشان با یکدیگر یکسان است اما برخی از صفات خدای سبحان در هر یک از معصومین به نحو خاص، جلوه‌گری افزون‌تری دارد.
برکت از سوی حضرت جوادالائمه (ع) افاضه می شود
در توصیف حضرت جواد علیه‌السلام، وجود مقدس حضرت علی‌بن‌موسی‌الرضا علیه‌السلام می‌فرمایند:
« هَذَا الْمَوْلُودُ الَّذِي لَمْ يُولَدْ مَوْلُودٌ أَعْظَمُ عَلَى شِيعَتِنَا بَرَكَةً مِنْه»[2]
«این مولود مولودی است که هنوز مبارک تر از او بر شیعیان ما متولد نشده است.»
قابل توجه اینجاست که حضرت زمانی این عبارت را بکار برده اند که امیرالمؤمنین علیه‌السلام و دیگر اجداد مطهّرشان در این عالم نزول اجلال داشته اند. حتی حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها که مقام کوثریت ایشان تمام عوالم را در بر گرفته بدنیا آمده بودند. اما با این وجود حضرت علی‌بن‌موسی‌الرضا علیه‌السلام در پرده‌برداری از شخصیت جوادالائمه علیه‌السلام، ایشان را دارای گسترده‌ترین برکت معرفی می‌نمایند. یعنی برکت وجود ایشان از تمامی حضرات معصومین علیهم‌السلام گسترده‌تر است.
برکت از ماده برکه به معنای ماندنی.
به اذن حضرت حق در کل نظام عالم، مصدر برکت وجود مقدس حضرت جواد الائمه می باشند و در ظل توجهات ایشان تمام خیرات به گونه‌ای بکار می رود که ماندنی می‌شود.
بنابراین دل و جسم، ظاهر و باطن، نیت و عمل، واجب و مباح، علم، مال و آبرو…همه در اتصال و ارتباط با وجود حضرتش برکت یافته و رنگ بقا به خود می پذیرد.
جواد الائمه (ع) شبیه امام حسین (ع)
فردی به نام محمد بن سنان می‌گوید:
خدمت علی‌بن‌موسی‌الرضا علیه‌السلام مشرف شده و به ایشان عرض کردم چشم‌هایم بسیار درد می‌کند. حضرت نامه‌ای برای امام جواد علیه‌السلام نوشتند و آن را بدست خادم دادند و به من فرمودند با او برو و این نامه را پنهان کن .
زمانی که خدمت امام جواد علیه‌السلام رسیدم به حدی کوچک بودند که خادمی، ایشان را در بغل گرفته بود.
و او نامه را برای حضرت باز نمود.
دیدم وقتی نگاه ایشان به نامه افتاد سرشان را رو به آسمان بلند نموده و فرمودند: نجات یافت.نجات یافت.چند بار این را گفتند و بی‌درنگ درد چشم من از بین رفت.
و بینایی نصیبم شد که هیچکس آنگونه که من میدیدم نمی دید.
به جواد الائمه علیه‌السلام عرض کردم: خدا تو را بزرگ این امت قرار دهد همان طور که عیسی را بزرگ بنی اسرائیل قرار داد .ای کسی که شبیه صاحب فطرس هستی…
پس از آنکه از خدمت ایشان به نزد امام رضا علیه‌السلام مشرف شدم حضرت به محض دیدن من فرمودند: این قضیه را پنهان کن و برای کسی بازگو نکن.
من نیز مدت‌ها درد چشمم برطرف شده و بینایی عجیب و غریبی پیدا کرده بودم. و زمانی که راز خود را افشا نمودم درد چشمم باز گشت.
فردی به محمد بن سنان می گوید چرا روزی که نزد جواد الائمه مشرف شدی به حضرت بعنوان شبیه صاحب فطرس سلام دادی؟
محمد بن سنان داستان فطرس را یاد آوری می‌کند که فطرس ملکی از ملائک بود که در انجام امری مسامحه داشت، خدای سبحان هفتصد سال او را بین زمین و آسمان معذب نمود.
زمان ولادت حضرت اباعبدلله علیه‌السلام جبرئیل با دسته ای ملائک به می خواستند به جهت تهنیت وارد بر حضرت شوند. فطرس استدعا کرد من را با خود کنار گهواره اباعبدلله ببرید تا با شفاعت او بال از دست رفته من برگردانده شود. [3]
(یعنی جایگاه سابق او در اختیارش قرار گیرد)
جوادالائمه از این جهت شبیه صاحب فطرس (امام حسین علیه‌السلام) است که با وساطت ایشان هرچه که فرد از دست داده باشد به او برمیگردانند.
بنابر روایت مذکور در اعتصام و تمسک به حضرت، تمام توفیقات از دست رفته ایام گذشته فرد به او برگردانده می‌شود به اینگونه که به خیرات اکنون او چنان برکتی داده می شود که گذشته او را نیز تحت پوشش می گیرد.
اکرام امام رضا (ع) به بعضی از افراد معرفی یگانه فرزندشان است
حسن بن جهم می گوید: خدمت علی‌بن‌موسی‌الرضا علیه‌السلام نشسته بودم که حضرت آقازاده کوچکشان را صدا زدند و ایشان را در دامن من نشانده و فرمودند: لباسش را در بیاور.
لباس را در آوردم.
فرمودند: بین دو کتف او را نگاه کن.
دیدم چیزی مانند نگین انگشتر بین دو کتف ایشان در گوشت فرو رفته است.
حضرت فرمودند: می بینی؟ گفتم بله.
فرمودند: این مُهر را پدرم نیز داشت. [4] (به جهت همین شباهت خاص است که زیارت این دو بزرگوار کاظمین یا جوادین می گویند)
(هنگامیکه امام رضا علیه‌السلام بخواهند فردی را اکرام کنند از آقازاده خویش برای او پرده برداری میکنند)
اثر شکر و عدم شکر در دیگاه حضرت جواد الائمه (ع)
نتیجه شکر
نقل است شتربانی، امام جواد علیه‌السلام را از مدینه به کوفه برد. حضرت به او صله ای عطا میکنند. شتربان شکر می کند و حضرت صله دیگری به او می دهند. شتربان مجداد تشکر نموده و حضرت نیز صله دیگر. این امر ادامه پیدا کرده تا اینکه صله ایشان به چهارصد دینار می رسد. شتربان از مقدار زیاد کرایه برای چنان مسیری تعجب می کند.
حضرت می فرمایند: آیا نمی دانی خداوند هیچگاه زیاده ها را قطع نمی کند؟ تا زمانی که بنده شکر نماید زیاده های خداوند در زندگی او جاری بوده و قطع نمی شود.[5]
نتیجه ناشکری
در جای دیگری حضرت می فرمایند: «نِعْمَةٌ لَا تُشْكَرُ كَسَيِّئَةٍ لَا تُغْفَر»[6] نعمتی که شکر آن بجا آورده نمی شود مانند گناهی است که مورد مغفرت قرار نمی گیرد.
با درایت در این روایت می‌توان گفت بسیاری از افسردگی ها و اضطرابها و ناامیدی ها و بیماری های روحی بدلیل عدم شکر نعمات است.
زیرا بعنوان مثال اگر به فردی بگویند تو یک گناه نابخشودنی داری که حتی در ماه رمضان و شب قدر و روز عرفه…. مورد مغفرت قرار نمی گیرد، قطعا روح و روان او در عذاب و اضطراب و ناامیدی قرار خواهد گرفت. و همچنین است اگر انسان نعمتی داشته و شکر آن را بجا نیاورد گوارایی و آرامش زندگی از او سلب می شود. یعنی اثر نعمتی که بدون شکر بماند ناامیدی و افسردگی محض است.
بنابراین صرف داشتن نعمت مهم نیست. بلکه خوش بودن بابت آن نعمت و شکر زبانی آن نعمت و استفاده صحیح از نعمت است که گوارایی و لذت نعمت را برای انسان به ارمغان می آورد.
بسیاری از افراد با وجود داشتن نعمت، افسرده و ملول می باشند. بدلیل آنکه بابت نعمت نه قلباً خوشحال بوده و نه شکر آن را بجا آورده می آورند.
گر گدا کاهل بود تقصیر صاحبخانه چیست؟
امام رضا علیه‌السلام نامه ای به جواد الائمه علیه‌السلام نوشتند. (به جهت ظلم ستمکاران همیشه بین این پدر و پسر بزرگوار فاصله بوده است). به همین جهت ایشان ضمن قربان صدقه رفتن در ابتدا و انتهای نامه، تقاضایی از فرزند دلبندشان می فرمایند: به من خبر دادند هنگامیکه تو را از خانه بیرون می برند از در کوچک خارج می کنند تا مراجعین به تو اندک باشند.
به حقی که منِ پدر، گردن تو فرزندم دارم قَسَمت می دهم از در بزرگ خارج شو تا مراجعه کنندگان به تو زیاد باشند و هرکس که بخواهد بتواند دست نیاز بسوی تو پیش کشد؛ زیرا هر که دارایی بیشتری دارد باید پرداخت افزون‌تری داشته باشد.[7]
بنابر توصیه حضرت علی‌بن‌موسی‌الرضا علیه‌السلام تمام سائلین از سفره احسان و جود حضرت جوادالائمه علیه‌السلام برخوردار گشته و نیازهای ظاهری و باطنی، علمی، اخلاق، عبادی … آنان مرتفع می گردد. مهم آن است که در پیشگاه آن بی نیاز عرض نیاز نمود.
تاریخ جلسه:93/2/1
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] زیارت جامعه کبیره، مفاتیح الجنان
[2] بحارالأنوار، ج50، ص23
[3] بحارالأنوار، ج50، ص66
[4] کافی، ج ،1 ص 321
[5] تحف العقول، ص 457
[6] تصنیف غرر الحکم، ص280
[7] بحارالأنوار، ج50، ص103
