دلیل دوری ما از امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه عدم توجه ما به حضرت است. آن قدر به امور نادرست، خطاها و لغزش‌های متعدد مشغول شده‌ایم که از اماممان غافل گشته‌ایم. اگر مراقبه‌ای خاص داشته باشیم به جایی می‌رسیم که فاصله‌ای بین ما و امام عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه باقی نمی‌ماند.
برآنیم تا با بررسی دعای امام رضا[1] علیه‌السلام، هم به معرفت ولی عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه نائل شویم و هم با وظایفی که در قبال حضرت داریم آشنا گردیم.
«الطَّالِبِینَ رِضَاک بِمُنَاصَحَتِهِ»
«خدایا! ما را در حزب حضرت قرار ده… در زمره کسانی که به واسطه اخلاص (یا خیرخواهی) برای امام زمان (عج) خوشنودی تو را طلب می‌کنند.»
اگر به معرفت امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه دست پیدا کنیم، تنها نمی‌مانیم و به جمع خوبان ملحق می‌شویم، در جمعی قرار می‌گیریم که هم سو، توانا، مقاوم، دلسوز و با اخلاصند.
«الطَّالِبِینَ» اسم فاعل است و افاده ثبوت و استمرار می‌کند. اگر نزدیکی به حضرت نصیب ما شود، در خواسته‌های متعالیمان به ثبات می‌رسیم و همواره طالب رضوان الهی هستیم.
انسانی که قرب امام عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه نصیبش می‌شود به جایی می‌رسد که دیگر خواستار نعمات مادی و ظاهری نیست و حتی بهشت را طلب نمی‌کند، چنین فردی تنها طالب رضای حق است و برای کسب این رضایت، از بسیاری از خواسته و حاجات خودش صرف نظر می‌کند.
در محضر امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه برای افراد تنها رضایت حق ملاک انتخاب است، نه رضایت نفس، بنابراین دنبال خوشنودی و پسند خود نیستند و اگر در گذر زمان خواسته‌هایشان برآورده نشد، ملول و دلگیر نمی‌شوند.
«نُصح» به دو معنا اطلاق می‌شود:
- خلوص (در زبان عرب به عسل خالص و بدون موم نصوح می‌گویند.)
- خیر خواهی.
در صورتی که «مناصحه» را به معنای «اخلاص» در نظر بگیریم، عبارت دعا به این گونه معنا می‌شود:
«خدایا! به واسطه خلوصمان برای امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه ما را در زمره طالبین رضایتت قرار بده.»
اگر خواهان قرب حضرت هستیم و به او توسّل و تمسک می‌جوییم، نباید به دنبال رفع نیازها و برآورده شدن حاجاتمان باشیم.
اخلاص برای امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه یعنی از او تنها خودش را بخواهیم، و با زبان حال و قال بگوییم: «فمعکم معکم لا مع غیرکم»
به اماممان عرض کنیم:
در دریای که تویی، بودنم آنجا کافی است
آرزوی دگرم غایت بی‌انصافی است
- اگر «مناصحه» به معنای «خیرخواهی» باشد در این فراز دعا از خداوند درخواست می‌کنیم تا به واسطه خیرخواهی برای حضرت، خوشنودی و رضای حق را طلب کنیم.
کسانی که توفیق یارشان می‌شود و در حزب امام عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه قرار می‌گیرند، خیر حضرت را بر خیر خودشان ترجیح می‌دهند، اگر بخواهیم در شمار این افراد قرار گیریم باید اراده آن ولی الله را بر اراده خود حاکم بدانیم و در برابر خواست او به فنا برسیم.
شاید زمانی که طالب حاجتی هستیم یا رفع موانعی را طلب می‌کنیم، امام عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه بخواهند در همان شرایط بمانیم تا در آینده به کمالات خاصّی برسیم.
اگر طالب رضایت حضرت حق هستیم، باید با جان و دل تسلیم خواسته اماممان باشیم و خیر او را بر خیر خود ترجیح دهیم.
گاهی از طولانی شدن دوران غیبت به تنگ می‌آییم، بی‌تاب و بی‌قرار می‌شویم و از خدای سبحان می‌خواهیم که تحت هر شرایطی در امر ظهور تعجیل نماید، ولی شاید طرح جهان شمول شدن اسلام منوط به تأخیر فرج باشد.
به همین دلیل به ما آموزش داده‌اند که در زمان غیبت از خدای متعال تعجیل فرج را درخواست کنیم، امّا توجه داشته باشیم که او، عالِم به مصالح امور است، پس با رضایت کامل تسلیم اراده حضرت حق باشیم.
امیرالمؤمنین علیه‌السلام زمانی که به کوفه آمدند، تا چهل روز در نماز صبحشان سوره مبارکه «اعلی» را می‌خواندند. منافقین شایع کردند که علی علیه‌السلام سوره‌ای جز «سوره اعلی» بلد نیست و گرنه غیر از این سوره را هم در نماز جماعت می‌خواند!
حضرت امیر علیه‌السلام پس از شنیدن این سخنان، خطبه‌ای ایراد کردند و در آن فرمودند:
« …من هستم که محکم را از متشابه و ناسخ را از منسوخ جدا می‌کنم، می‌‌دانم هر حرف قرآن چند معنا دارد و هر آیه‌ای کجا و بابت چه امری نازل شده است.»
ممکن است گاهی به ساحت مقدس ولی عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه جسارت کنیم و از برخی امور ایراد بگیریم؛ سرچشمه این جسارت‌ها جهالت است، اگر نسبت به امام شناخت کافی داشته باشیم به خود اجازه اعتراض نمی‌دهیم و تسلیم اراده و خواست او می‌شویم.
«حَتَّى تَحْشُرَنَا یوْمَ الْقِیامَةِ فِی أَنْصَارِهِ وَ أَعْوَانِهِ وَ مُقَوِّیةِ سُلْطَانِه»
«تا در قیامت ما را در زمره اعوان و انصار امام زمان (عج) محشور کنی، و در شمار کسانی که تقویت قدرت حضرت را کردند»
تمام اهل عالم از ولی عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه قوّت می‌گیرند و به واسطه‌ی ولی الله تقویت می‌شوند. امّا از لسان مبارک امام رضا علیه‌السلام می‌آموزیم که از خداوند تمّنا کنیم که بر ما منّت گذارد و توفیق عطا کند تا در شمار نیروهای تقویت کننده قدرت امام عجل‌الله‌تعالی‌فرجه باشیم.
اگر بخواهیم یار امام زمان باشیم باید افرادی با کفایت و توانمند باشیم و در میدان عشق و انتظار، قوّت و قدرتی را به نمایش بگذاریم؛ یا باید قوّت علمی داشته باشیم یا قدرت بیانی، یا همّتمان قوی باشد یا از خلقی نیکو بهره‌مند باشیم، یا با قوّت مالی دین خدا را یاری کنیم و یا … ؛ به هر حال زمانی می‌توانیم در حزب حضرت قرار گیریم که بکوشیم تا با توانمندی‌هایی خاص، قوّت اماممان را تقویت کنیم.
«اللَّهُمَّ وَ اجْعَلْ ذَلِک لَنَا خَالِصاً مِنْ کلِ شَک وَ شُبْهَةٍ وَ رِیاءٍ وَ سُمْعَةٍ حَتَّى لَا نَعْتَمِدَ بِهِ غَیرَک وَ لَا نَطْلُبَ بِهِ إِلَّا وَجْهَک»
«خدایا! درخواست‌های ما را از هر شک، شبهه، ریا و سمعه‌ای خالص گردان تا به واسطه امام زمان (عج) غیر از تو به کسی اعتماد نکنیم و جز وجه تو را طلب ننمائیم»
آفات بزرگ
چهار آفت بزرگ، دوستان امام عصر (ع) را تهدید می‌کند:
شک:
اگر خواهان دستیابی به مقامات متعالی هستیم، نباید برای وصول به مقصودمان شک کنیم.
اجازه نداریم در هنگام زیارت خواندن و عرض ادب کردن، به جواب سلام دادن امام علیه‌السلام تردید داشته باشیم، مگر می‌شود حضرت از امر واجبی صرف نظر کند؟
اجازه نداریم در زمان توسلها و تضرّع‌ها، در لطف و احسان آن رحمت واسعه خداوند شک نمائیم؛ مگر می‌شود او دعوتمان کند، به ما اجازه اشک و ناله بدهد و در را به رویمان باز نکند؟
اجازه نداریم در کنار عرض ارادت‌ها و خدمت‌هایمان برای امام عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه در دلمان تردید راه دهیم که این امور حاصلی ندارد و به نتیجه‌ای نمی‌رسد!
باید باور داشته باشیم امام عجل‌الله‌تعالی‌فرجه ولّی است و تمام توفیقات جزئی و کلّی زندگیمان به لطف و عنایت اوست: «بِیمْنِهِ رُزِقَ الْوَرَى» [2]پس اگر برای قرب او طالبِ صادقی باشیم، به وصالش نائل می‌شویم.
اگر به جدّ درخواست کنیم و صادقانه طلب نمائیم، امام علیه‌السلام خواسته‌هایمان را برآورده می‌سازد.
قضای حاجات ما برای او کاری ندارد، زیرا امام دارای مقام ولایت امر است. او صاحب الامر است و عالم امر در تصرف اوست:
«إِذا أَرادَ شَیئاً أَنْ یقُولَ لَهُ کنْ فَیکون»[3]
«کارش این بس که مىگوید: «باش»؛ پس [بىدرنگ] موجود مىشود»
شک نکنیم اماممان می‌‌تواند در کمتر از لحظه‌ای درخواست‌هایمان را اجابت کند.
اجازه نداریم در صفات امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه شک کنیم. او «عَینَ اللَّهِ النَّاظِرَة»[4] است، باید یقین داشته باشیم همواره ما را می‌بیند و به ظاهر و باطن ما واقف است.
از مرحوم بهلول پرسیدند چه کنیم تا خدمت حجّت عجل‌الله‌تعالی‌فرجه شرفیاب شویم؟ ایشان فرمودند: دیدار امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه آن قدر مهم نیست که دیدن ایشان مهم است.
در «دیدار» تنها یک لحظه حضرت را می‌بینید، امّا در «دیدن» به این مسئله توجه دارید که حضرت دائم شما را می‌بینند. پس به جای تلاش برای یک لحظه دیدار، بکوشید تا خود را از آلودگی‌ها پاک سازید تا هر زمان که امام عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه به شما نظر کردند آلوده نباشید.
خیلی‌ها امیرالمؤمنین علیه‌السلام را دیدند ولی حضرت ایشان را ندید. خیلی‌ها هم ظاهراً حضرت را ندیده و دائم در نزد او جا داشتند. خیلی‌ها به حضور معصومین رسیدند، ولی این حضور برایشان معیت به ارمغان نیاورد.
بکوشیم به طهارت روح و جان برسیم، تا عاشق خالص و طالب صادق باشیم و سعی کنیم تمام اعتقادات و باورهایمان نسبت به امام علیه‌السلام را از هر شک و تردیدی دور نگه داریم، تا در پیشگاه او جایی داشته باشیم و در شمار اعوان و انصارش قرار گیریم.
شبهه
زمانی برای ما شبهه ایجاد می‌شود که به وسوسه‌های شیطان تن دهیم، آن وقت بعضی از امور حق را به صورت باطل و بعضی از امور باطل را در نظرمان حق جلوه می‌‌دهد.
از خدای متعال درخواست می‌کنیم تا قوه تشخیص و قدرت درک ما را بالا ببرد تا در محضر حضرت حجّت، هیچ امری برایمان مشتبه نشود.
ریا و سمعه
از آیة الله بهجت پرسیدند: علاج ریا چیست؟ فرمودند: «خود ریا. ریا یعنی نشان دادن، می‌خواهی چیزی را نشان دهی به جای نشان دادن به مردم، به خدا نشان بده»
گاهی شیطان برای دور کردنمان از امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه بسیج می‌شود و در ابتدای هر ارتباطی با حضرت وسوسه‌مان می‌کند که: مراقب ریا باش، برای دوری از مطرح شدن در بین مردم از این امر صرف نظر کن!
خدایا! نمی‌خواهم ارتباطم با امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه از روی ریا و برای مطرح شدن در بین مردم باشد بلکه میخواهم تنها به چشم مولایم بیایم؛ به او نشان دهم در بازار شلوغ دنیا که همه به امور روزمره‌شان مشغول‌اند و از یاد او غافلند، دل من به یاد او و به عشق او می‌تپد؛ در هر جمعی باشم باز دلتنگ او هستم، و حاضر نمی‌شوم به کسی غیر از او مشغول شوم؛ البته هر کس اخلاص پیشه کند و از ریا فاصله بگیرد، خداوند خودش او را مطرح می‌نماید.
یکی از مفسرین در مورد آیه مبارکه «خَلَقَ الْإِنْسانَ مِنْ صَلْصالٍ کالْفَخَّار»[5]«انسان را از گل خشکیده‌ای سفال مانند، آفرید» می‌گوید: انسان از گل خشکیده آفریده شده که بر اثر ضربه، از آن صدا شنیده می‌شود؛ اگر آدمی به مقام انسانیت برسد و با حق و اولیای حق انس بگیرد، خدا آوازه عشق او را به دیگران می‌رساند؛ انسان عاشق نمی‌خواهد مطرح شود، ولی خداوند نمی‌گذارد او مجهول و ناشناخته بماند، و به همه معرفی‌اش می‌کند.
«حَتَّى لَا نَعْتَمِدَ بِهِ غَیرَک» خدایا! میخواهم آن قدر در محبت و معرفتم نسبت به امام عجل‌الله‌تعالی‌فرجه خالص باشم که بتوانم به واسطه او، به غیر تو اعتماد نکنم. میخواهم هر چه بیشتر او را بشناسم و به او عشق ورزم، اتکا و توجهم به تو بیشتر شود.
«أَینَ وَجْهُ اللَّهِ الَّذِی إِلَیهِ یتَوَجَّهُ الْأَوْلِیاء»[6]
«خدایا! با این درخواست‌ها میخواهم یک مقصود و مطلوب داشته باشم و تنها به دنبال وجه تو باشم»
منظور از وجه الله، وجود مقدس امام علیه‌السلام است.
به خدای سبحان عرض می‌کنیم: هرگاه سراغ امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه می‌رویم برای رسیدن به خواسته‌هایمان نیست بلکه غایتمان رسیدن به خود اوست، زیرا در محضر او می‌توانیم بهتر و بیشتر از همیشه تو را بندگی کنیم.
«وَ حَتَّى تُحِلَّنَا مَحَلَّهُ وَ تَجْعَلَنَا فِی الْجَنَّةِ مَعَهُ»
«تا ما را به جایگاه او وارد کنی و در بهشت با او قرار دهی»
«حَتَّى تُحِلَّنَا مَحَلَّه» خدایا! آن قدر اخلاص را در وجود ما جاری کن که هر جا قرارگاه امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه است ما را در آنجا فرود آوری.
می‌خواهیم حضرت در هر جایگاهی که قرار دارند، ما هم در آن مستقر شویم، در دنیا و آخرت، «تَجْعَلَنَا فِی الْجَنَّة» و در بهشت رضوان نیز ما را با او قرار ده.
اقامت حضرت در مواضع طاعت و عبادت است، نه در مواضع معصیت. اقامت او در جایگاهی است که خُلق نیکو حاکم باشد.
از آیت الله بهجت (ره) پرسیدند: جزیره خضراء کجاست؟ فرمودند: «جزیره خضراء، دل اهل ایمان است.» در قلب مؤمن نور معرفت و آب ولایت جریان دارد، پس همیشه سبز و خرم و با نشاط است.
نمی‌شود دلی پر از کینه و بخل و حسادت داشته باشیم و زمین وجودمان همچون کویری خشک و محروم از آب معرفت باشد و ادعا کنیم که محّب و عاشق امام عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه هستیم.
خدایا! می‌خواهیم دو دنیایمان با امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه بگذرد. در این دنیا ما را با جمع‌هایی پیوند بده که حضرت به آنها عنایت دارند؛ جمع‌های مثبت و جماعت‌های درست، قدمگاه امام عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه است، و ما در پیوست با خوبان بر آنیم تا به جایی پا بگذاریم که حضرت در آن جا حضور دارند.
«ید الله مع الجماعه» تأیید و تقویت خداوند از این جهت شامل جماعت مؤمنین می‌شود که امام معصوم در جمع‌های خیرشان حاضر می‌شود و وجود امام است که مایه برکت است، نه خود افراد.
ما همچون صفرهایی هستیم که تنها با آن «یکی» ارزشمند می‌شویم و قیمت پیدا می‌کنیم.
شب عاشقان بی‌دل چه شبی دراز باشد
تو بیا کز اول شب در صبح باز باشد
جلسه: جلسه 17
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] کلیات مفاتیح الجنان، دعای بعد از دعای عهد
[2] زاد المعاد- مفتاح الجنان، علامه مجلسی، ص ۴۲۲؛ مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، دعای عدیله.
[3] سوره مباركه يس، آيه 82
[4] إقبال الأعمال (ط – القديمة) ، ج2، ص 609
[5] سوره مباركه الرحمن، آيه 14
[6] دعای ندبه
