شعور حیوانات
امام رضا علیه‌السلام روایتی از قول امام حسین علیه‌السلام نقل می‌فرمایند:
«روزی مردی شامی خدمت امیرالمؤمنین علیه‌السلام رسیده و عرض می‌كند: «من سؤالاتی از شما دارم» حضرت می‌فرمایند: «برای فهمیدن بپرس نه برای اذیت کردن!»…
مرد شروع به پرسیدن سؤالاتش کرد که در اینجا برخی از آن‌ها بیان می‌شود:
«چرا گاو، هیچ‌گاه سر خود را به سوی آسمان بلند نمی‌کند؟» حضرت فرمودند: «گاو به خاطر حیاء از خداوند، سر خود را بالا نمی‌كند؛ چرا که قوم موسی علیه‌السلام گوساله‌پرست شدند و به سبب همین گوساله‌پرستی قوم موسی علیه‌السلام گاوها سر خود را به سوی بالا نمی‌كنند»»[1]
جریان گوساله‌پرستی این قوم، مربوط به چندین هزار سال قبل است زمانی كه آن‌ها گرفتار پرستش گوساله زرین شدند. البته فقط قالب بت‌شان، قالب گاو بود و چنان هم نبود كه آن‌ها واقعاً گوساله‌پرست شوند مانند فرقه‌هایی كه اکنون در كشور هند وجود دارد. با این وجود، گاو به عنوان یك حیوان، چندان شعور دارد كه عمری از اشتباه قوم بنی‌اسرائیل شرمنده و خجالت زده است و سرش را به سوی آسمان بلند نمی‌كند.
این روایت، مؤید این حقیقت است که تمام حیوانات و اشیاء عالم، خداشناس بوده و در مقابل حضرت حق خضوع كامل دارند.
پست‌تر از حیوانات!
حال اگر این روایت را در كنار آیه‌ای از قرآن قرار دهیم كه می‌فرماید:
« إِنْ هُمْ إِلاَّ كَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبیلاً»[2]
«آنان فقط همچون چهارپایان‌اند، بلكه گمراه‌ترند!»
درمی‌یابیم که حیوانات از خطای انسان‌ها نسبت به حق شرمنده‌اند اما برخی افراد، نسبت به خطاکاری خود در مقابل خداوند بی‌تفاوت بوده و نسبت به خطاهای دیگران نیز هیچ احساس مسئولیتی و حتی اظهار شرمندگی هم نمی‌کنند. اینان کسانی هستند که از حیوانات نیز پست‌ترند.
معرفی بهترین و بدترین زندگی
فردی به نام علی ابن شعیب می‌گوید:
«روزی بر حضرت علی بن موسی الرضا علیه‌السلام وارد شدم و ایشان از من پرسیدند: «چه كسی از بهترین نوع زندگی برخوردار است؟» من عرض کردن: «مولایم! شما بهتر می‌دانید» حضرت فرمودند: «كسی (بهترین زندگی را دارد) كه زندگی دیگران با زندگی او نیكو شود»
مجدداً حضرت سؤال کردند: «چه كسی بدترین نوع زندگی را دارد؟» عرض کردم: «مولایم، شما بهتر می‌دانید» حضرت فرمودند: «بدترین نوع زندگی از آن كسی است كه كسی در معیشت، با او شریك نیست»»[3]
در روایت بحث حُسَن و سُوء نیست بلكه بحث اَحسَنُ و اَسوَءِ است؛ یعنی بهترین و بدترین زندگی نه زندگی خوب و بد.
زیبا‌ترین نوع زندگی برای كسی است كه خیرات از زندگی او به زندگی دیگران صادر شود و بدترین نوع زندگی را کسی دارد که خیرات و برکات زندگی‌ش محدود به زندگی خودش است.
شاید هر یك از ما به جهت سرگرم شدن به امور شخصی خویش، از دیگران و خدمات رسانی به آنان غافلیم. اگر تمام توجه ما فقط به زندگی شخصی‌مان باشد؛ جامعه روز به روز به سوی طبقاتی شدن حركت کرده و فاصله میان گروه‌های اجتماعی هر روز بیشتر از روز قبل می‌شود.
بهترین زندگی، آن نیست که مملو از تجملات و مادیات باشد بلکه آن زندگی‌ست که فرد، ضمن بهره‌مندی و لذت بردن از دارائی خویش، به اطرافیان خود نیز توجه داشته و آنان را نیز بهره‌مند از داشته‌های خویش می‌کند.
تاریخ جلسه: 86/12/6 ـ جلسه 19
این جلسه ادامه دارد…
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] عیون اخبارالرضا، ج1، ص242
[2] سوره مبارکه فرقان، آیه44
[3] تحف العقول، النص، ص448
