مسرت و شادی امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه
گروهی از شیعیان، بعد از شهادت امام حسن عسکری علیه‌السلام در مورد جانشین ایشان مرددّ شدند؛ نامه‌‌ای برای امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه نوشتند و به نائب خاص حضرت دادند تا آن را به امام تقدیم کند. امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه پاسخ نامه آنها را دادند و در توقیع مبارکشان چنین مرقوم فرمودند:
«عَافَانَا اللَّهُ وَ إِیاکمْ مِنَ الْفِتَنِ وَ وَهَبَ لَنَا وَ لَکمْ رُوحَ الْیقِینِ وَ أَجَارَنَا وَ إِیاکمْ مِنْ سُوءِ الْمُنْقَلَبِ إِنَّهُ أُنْهِی إِلَی ارْتِیابُ جَمَاعَةٍ مِنْکمْ فِی الدِّینِ وَ مَا دَخَلَهُمْ مِنَ الشَّک وَ الْحَیرَةِ فِی وُلَاةِ أَمْرِهِمْ فَغَمَّنَا ذَلِک لَکمْ لَا لَنَا وَ سَاءَنَا فِیکمْ لَا فِینَا لِأَنَّ اللَّهَ مَعَنَا فَلَا فَاقَةَ بِنَا إِلَى غَیرِهِ وَ الْحَقُّ مَعَنَا فَلَنْ یوحِشَنَا مَنْ قَعَدَ عَنَّا»[1]
«خداوند ما و شما را از گمراهی و گرفتار شدن در فتنه‌ها عافیت دهد، و به ما و شما حقیقت یقین را هدیه فرماید، و ما و شما را در پناه خود گیرد. به من خبر رسیده است که بعضی از شما در دین مرّدد شده‌اید و در مورد اولیای امرتان شک کرده و متحیر شده‌اید؛ شک شما موجب اندوه ما شد، به خاطر شما اندوهگین شدیم نه به جهت خودمان. زیرا خدا با ماست و به غیر او محتاج نیستیم، بنابراین هر کس از ما جدا شد موجب وحشت ما نمی‌شود (از کم شدن یاران نگران و بیمناک نمی‌شویم.)»
طبق فرمایش حضرت، به میزانی که نسبت به اماممان جاهل بوده و تردید داشته باشیم، موجب غم و اندوه حضرت می‌شویم، بنابراین با افزایش معرفتمان نسبت به ولی عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه موجبات سرور ایشان را فراهم می‌کنیم؛ اگر از حیرت و ضلالت فاصله بگیریم، طریق ولایت را بیابیم و راه حق و حقیقت را بپیماییم، موجب مسّرت و شادمانی امام عجل‌الله‌تعالی‌فرجه می‌شویم.
- در آموزه‌‌های دینی به ما توصیه شده است که در قلب مؤمنین ادخال سرور کنیم تا به واسطه‌ی این امر، خودمان هم مسرور شویم؛ وجود مقدس ولی عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه در رأس مؤمنین عالم است و بیشترین سرور ایشان زمانی است که شیعیان از شک و جهل فاصله بگیرند و نسبت به امامشان، به شناخت و معرفت خاصی نائل شوند.
بر این باوریم که شادی و مسّرت حضرت به دلیل راهیابی ماست، نه برای شناخته شدن خودشان. امام عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه- به عنوان تجلیگاه اسماء الله- مظهر نام «صمد» خداوند است، بنابراین به معرفت، محبّت و ابراز ارادت هیچ یک از خلائق محتاج نیست. ماییم که به وجود مقدس‌اش نیازمندیم تا در پرتو ارتباط با حضرت، از نور هدایتش بر ظلمتکده وجودمان بتابد و ما را از حیرت و ضلالت برهاند.
* * *
در پی شناخت کاملتر حضرت حجّت عجل‌الله‌تعالی‌فرجه، به سراغ کلام امام رضا علیه‌السلام می‌رویم، و به بررسی ادامه فرازهای دعای امام رضا علیه‌السلام[2] برای امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه می‌پردازیم.
«اللّهُمَّ فَإِنَّا نَشْهَدُ لَهُ یوْمَ الْقِیامَةِ… وَ لَمْ یهْتِک لَک حُرْمَةً»
«خدایا! ما در روز قیامت … گواهی می‌دهیم که او هیچ هتک حرمتی نکرده است.»
امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه همان گونه که خدای سبحان امر و نهی فرموده، بایدها و نبایدها را رعایت نموده؛ خداوند هر جا حریمی قرار داده، «ولی» او هم آن حریم را محترم شمرده است.
یکی از حریم‌های که خداوند قرار داده، حریم سائل است:
«وَ أَمَّا السَّائِلَ فَلا تَنْهَرْ»[3]
«سائل را از خود مران و او را دست خالی باز نگردان»
گواهی دادن ما به اینکه امام عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه حریمی را زیر پا نمی‌گذارد، به این معناست که یقین داریم زمانی که به او رو می‌کنیم و برای تمناهایمان دست به دامنش می‌شویم، بی‌جواب نمی‌مانیم. و اگر در مواردی اجابت درخواست‌هایمان را دریافت نمی‌کنیم از آن روست که هنوز به لیاقت و قابلیت لازم برای بهره‌مندی از آن موهبت نرسیده‌‌ایم، امّا همچنان امیداواریم که به واسطه وجود مقدس حضرت، تحقق دعاهایمان را شاهد باشیم.
عاشقی سالیان متمادی در طلب دیدار امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه بود، و بالاخره، پس از چهل سال توفیق تشّرف نصیبش شد، زمانی که خدمت امام عجل‌الله‌تعالی‌فرجه رسید عرض کرد: «آقا! کاش زودتر مرا به حضور خود پذیرفته بودید. حضرت فرمودند: «اگر زودتر از این مرا ملاقات می‌کردی نمی‌دانستی چه بگویی و چه چیز طلب کنی. ولی پس از چهل سال که زحمت کشیدی و به کمالات خاصی دست یافتی، می‌دانی باید از امامت چه بخواهی.»
«وَلَمْ یبَدِّلْ لَک فَرِیضَةً، وَلَمْ یغَیرْ لَک شَرِیعة»
«هیچ واجبی را به جای واجب دیگر نگذاشته و هیچ قانون شرعی را تغییر نداده است»
امام عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه در شریعت هیچ تغییری ایجاد نمی‌کند، احکام را جابجا نمی‌نماید و در امور مربوط به دین سلیقه و نظر شخصی‌اش را اعمال نمی‌کند.
ما هم به عنوان منتظرینی که چشم به راه چنین امامی هستیم باید بدون ذره‌ای جابجایی در احکام شرعی، پیرو اسلام ناب محمّدی صلی‌الله‌علیه‌وآله باشیم.
جمعی خدمت آیة الله بهجت (ره) رسیدند و از ایشان پرسیدند: «پس از ظهور امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه چه اتفاقی می‌افتد؟
آقای بهجت فرمودند: شما توقع دارید زمانی که امام عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه ظهور می‌کنند بعضی حلال‌ها را حرام کنند و برخی گناهان را حلال نمایند؟ خیر. حضرت همان گونه که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله اسلام را معرفی کردند عمل می‌کنند و هیچ حکم واجب و حرامی را جای دیگری قرار نمی‌دهند.
«وَأَنَّهُ الْهادِی الْمُهْتَدِی الطَّاهِرُ التَّقِی النَّقِی الرَّضِی الزَّکی»
«او هدایت شده‌ای هدایت گراست، پاک، متقی، خالص از هر پیرایه نامناسب، پسندیده و رشد یافته است.»
آسان‌ترین راه سلوک
آسان‌ترین راه سلوک پیوست با خوبان است، زیرا همراهی با پاکان ما را هم رنگ آنها می‌کند و خود به خود مانع آلودگی‌های فکری و عملی‌مان می‌شود.
حضرت حجّت خوب‌ترین خوبان عالم است. هر چه ارتباطمان با او بیشتر و تنگاتنگ‌تر شود – چه در قالب یاد و ذکر و چه در قالب معرفت و علم- بیش از پیش به طهارت می‌رسیم، از تقوای خاص بهره‌مند می‌شویم و به مقام رضا دست می‌یابیم.
«اللّهُمَّ أَعْطِهِ فِی نَفْسِهِ وَأَهْلِهِ وَوَلَدِهِ وَذُرِّیتِهِ وَأُمَّتِهِ وَجَمِیعِ رَعِیتِهِ مَا تُقِرُّ بِهِ عَینَهُ وَتَسُرُّ بِهِ نَفْسَهُ»
«خدایا! عطا کن به او در مورد خودش، خاندان و فرزندانش، ذریه و امتش و همه رعیتش، آنچه که مایه‌ی قرار چشم او و سرور دل اوست»
ابتدا دو عبارت آخر این فراز را معنا می‌کنیم و سپس به بررسی قسمتهای مختلف عبارت می‌پردازیم.
قرة العین امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه
«تُقِرُّ بِهِ عَینَهُ وَ تَسُرُّ بِهِ نَفْسَه»
«قُرةُ العین» برای دو معنا به کار می‌رود:
- اشک خنکی که بر اثر خوشحالی از چشم جاری می‌شود.
- چیزی آنقدر موجب رضایت و سرور انسان می‌شود که چشمش به آن خیره می‌ماند.
«سرور» به خوشی سرّی و خنده‌های زیر لب گفته می‌شود، خوشحالی‌‌ای که پنهانی است و انسان آن را اظهار نمی‌کند.
«فِی نَفْسِهِ»
قرة العین حضرت قیام است نه قعود، ظهور است نه غیبت. آنچه موجب سرور امام عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه می‌شود، جلوه‌گری تام است، نه در خفا بودن و پشت پرده ماندن.
خدایا! مرکب زمان را سریع‌تر بران و روز ظهور ولّیت را برسان.
«اَهلِهِ»
خدایا! اهل و خانواده امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه را عارف به حضرت، و قدردان وجود مبارک او قرار ده، تا مایه‌ی روشنی چشمش باشند.
خدا نکند امام عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه همسری همچون جعده (زن امام حسن علیه السلام) یا ام فضل (زن امام جواد علیه السلام) داشته باشند، و یا فرزندی همچون پسر نوح.
خدایا! همه خاندان امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه را مایه آرامش قلب ایشان قرار ده.
«ذُرِّیتِه»
منظور از «ذریه»، تنها از جهت جسمی نیست، همه افرادی که با حضرت پیوست فکری، علمی یا عملی دارند در شمار ذریه‌ی او محسوب می‌شوند.
گویا در این فرازِ دعا، از خداوند طلب می‌کنیم تا پیروان امام عجل‌الله‌تعالی‌فرجه قرة‌العین او باشند، نه مایه غم واندوه او.
«أُمَّتِه»
«اُم» یعنی قصد. منظور از امّت، جماعتی است که امامشان را برگزید‌ه‌اند و قصد کرده‌اند تا دنباله‌روی او باشند.
اگر اهل سستی و کسالت باشیم، اگر به کذب و فسق رو آوریم، اگر به مکر و نیرنگ آلوده شویم، اگر با اباحه‌گری و بی‌‌پروایی پیش رویم و … نمی‌توانیم قرة العین حضرت باشیم و مایه سرور ایشان گردیم.
«وَجَمِیعِ رَعِیتِهِ»
برخی همچون گرگ‌اند و با ایده و عقیده امام عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه ستیز دارند. کسانی که نمی‌خواهند در شمار این گروه باشند، همچون گوسفندانی هستند که امام عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه چوپان آنهاست. اگر رعیت حضرت باشیم و چوپانی او را بپذیریم، برای هر حرکتی در هر جهتی، تسلیم اوییم. اگر در گله‌ی ولی خدا باشیم نافعیم، و همچون گوسفند – که هیچ وقت به چوپانش صدمه‌ای وارد نمی‌کند – هیچ گاه موجب رنجش و دلگیری اماممان نخواهیم شد.
«تُقِرُّ بِهِ عَینَهُ»
خدایا! ما را به گونه‌ای قرار ده که وقتی امام عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه بر ما نظر می‌کند، از فرط رضایت و خرسندی، چشم از ما بر ندارد.
می‌خواهیم زمانی که حضرت به قول، فعل و فکر ما می نگرد، دلش آرام گیرد و آسایش خاطر یابد.
«وَ تَسُرُّ بِهِ نَفْسَه»
خدایا! می‌خواهیم اعتقادات، روحیات و خلقیاتمان به گونه‌ای باشد که با شیوه حیاتمان موجب خوشی‌های پنهانی و خنده‌های زیر لب امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه باشیم و فضایی مملو از سرور و رضایت را برای حضرت فراهم نماییم.
«وَتَجْمَعُ لَهُ مُلْک الْمُمْلَکاتِ کلِّها، قَرِیبِها وَبَعِیدِها، وَعَزِیزِها وَ ذَلِیلِها»
«و برای او گردآوری، فرمانروایی همه مملکت‌ها را نزدیک و دورش را و نیرومند و خوارش را»
خدایا! در انتظار روزی به سر می‌بریم که حضرت ولی عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه بر همه عالم حکومت کند. روزی که تمام سرزمین‌ها چه دور و چه نزدیک، چه آنهایی که به سختی قابل تصرف‌اند و چه آنهایی که به راحتی فتح می‌شوند، همه تحت سلطه حضرت باشند ،،، و امور سرار دنیا به دست مبارک او سامان گیرد.
«عَزِیزِها»
عزیز به معنای غیر قابل نفوذ است.
برخی از سرزمین‌ها از جهت قدرت‌های نظامی و امکانات دفاعی آنقدر پیشرفته و مجّهز هستند که با دید ظاهری مغلوب شدنشان غیر ممکن به نظر می‌رسد.
امّا معتقدیم «وَ اللَّهُ عَلى کلِّ شَی‌ءٍ قَدِیرٌ»[4] «خدای سبحان بر هر کاری تواناست.» و زمانی که اراده‌اش به فتح این کشورها تعلق گیرد، به راحتی به تصرّف امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه در می‌آیند و تحت نفوذ حضرت قرار می‌گیرند؛ سرزمین وجود ما نیز این گونه است، گاهی تصور می‌کنیم قلب و دلی از شدّت غفلت و جهالت، آلودگی و معصیت، آن قدر دچار قساوت شده که نسبت به محبّت و معرفت مهدوی غیر قابل نفوذ گشته است، امّا فتح دلها برای حضرت حجّت امری است سهل و آسان. او می‌تواند با یک نگاه آنچنان دلبری کند که غافل‌ترین قلب‌ها هم به او معطوف شود وعاشق و واله او گردد.
دلهای عاصی، که از سنگ سخت‌تر نیست. «وَ إِنَّ مِنَ الْحِجارَةِ لَما یتَفَجَّرُ مِنْهُ الْأَنْهار»[5] «به قدرت الهی از میان بعضی سنگ‌ها، چشمه می‌جوشد،» پس می‌توان امید داشت با لطف حضرت حق وعنایت «ولی» او، از دلهای سخت و غیرقابل نفوذ هم آب محبت و معرفت بجوشد.
آن دل که به یاد تو نباشد دل نیست قلبی که به عشقت نتپد جز گِل نیست
آن کس که ندارد به سر کوی تو راه از زندگی بی‌ثمرش حاصل نیست
جلسه: جلسه چهاردهم
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] بحار الأنوار( ط- بيروت)، ج53، ص178
[2] کلیات مفاتیح الجنان، دعای بعد از دعای عهد
[3] سوره مباركه ضحی، آیه 10
[4] سوره مبارکه آل عمران، آیه 189
[5] سوره مباركه بقره، آیه 74
