مرگ جاهلیت
امام صادق علیه السلام از پیامبر صلّی‌الله‌علیه‌وآله نقل می‌كنند:
«مَنْ مَاتَ لَا یعْرِفُ إِمَامَهُ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیةً قَالَ نَعَمْ قُلْتُ جَاهِلِیةً جَهْلَاءَ أَوْ جَاهِلِیةً لَا یعْرِفُ إِمَامَهُ قَالَ جَاهِلِیةَ كُفْرٍ وَ نِفَاقٍ وَ ضَلَالٍ.»[1]
«هر كس امامش را نشناسد مرگ جاهلیت نصیبش می‌شود. از ایشان پرسیدند چه جاهلیتی؟ فرمودند: یا جاهلیت كفر، یا نفاق و یا گمراهی»
برای عاقبت به خیر شدن و مرگ سعادتمندانه نیازمند شناخت امام عجّل‌الله‌فرجه هستیم كه موجب جدایی و رهایی انسان از كفر، نفاق و ضلالت می‌شود.
کفر در مقابل شکر
كفر در قرآن در مقابل ایمان و شکر ذكر شده است.
«لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزیدَنَّكُمْ وَ لَئِنْ كَفَرْتُم ْ إِنَّ عَذابی لَشَدید»[2]
«اگر واقعاً سپاسگزارى كنید، [نعمت] شما را افزون خواهم كرد و اگر ناسپاسى نمایید، قطعاً عذاب من سخت خواهد بود.»
زمانی كه در این عالم معرفت امام نصیبمان می‌شود، اعتقادات صحیحی پیدا می‌كنیم و توفیق استفاده بهینه از نعمات نصیبمان می‌شود. همچنین از ناشكری‌ها رهایی یافته و در بیراهه حركت نمی‌كنیم و گمراه نمی‌شویم.
عامل بی‌نشاطی
كسی كه در بیراهه حركت میكند، چون به مقصد نمی‌رسد همیشه خسته است و به این دلیل كه تلاشش نتیجه‌ای ندارد، همیشه بی‌نشاط است. اما كسی كه امام شناس است، در مسیر حق پیش می‌رود و با هر گام به مقصد و مقصود خود نزدیك‌تر می‌شود.
معرفت، مانع نفاق
معرفت امام مانع نفاق می‌شود، زیرا وقتی امام را بشناسیم او را در همه عرصه‌های زندگیمان حاضر و ناظر می‌دانیم و همیشه پرونده عمل خود را در محضر او گشوده می‌بینم. پس دیگر نفاقی در بین نیست و دو رنگی و دورویی از ما به نمایش گذاشته نمی‌شود.
ما چاره‌ای جز پیمودن مسیر معرفت نداریم، زیرا همان گونه كه زندگی می‌كنیم، می‌میریم و همه ما طالب مرگی سعادتمندانه هستیم.
مدیریت حب و بغض
فردی خدمت امام صادق علیه‌السلام مشرف می‌شود و می‌گوید: اگر روزگاری پیش آید كه صبح را شب كنم در حالی كه امامی را كه باید به او اقتدا كنم نبینم، در چنین وضعی چه كنم؟
امام صادق علیه‌السلام فرمودند: «كسانی را كه همیشه دوست داشتی آن زمان دوست داشته باش و كسانی را كه همیشه نسبت به آن‌ها بغض داشتی، همچنان نزدت مبغوض باشند.»
باید در دوره غیبت با محبت به اولیاء و بغض نسبت به اعداء، شعله معرفتمان را روشن نگه داریم.
باید در عصر غیبت حبّ‌مان نسبت به امام علیه‌السلام بیش از خانواده و فرزندانمان باشد.
اگر در زیارت جامعه كبیره بارها می‌گوییم: «بابی انت و امی و اهلی و مالی و ولدی»، نشان می‌دهد قانوناً باید امام علیه‌السلام را بیش از خانواده خود دوست داشته باشیم به همین دلیل می‌خواهیم آن‌ها را فدای وجود مقدس او كنیم.
ما به دنبال معرفت امام علیه‌السلام هستیم تا شعله‌‌های این عشق و محبت را فروزان‌تر كنیم.
إِحْدَى الْحُسْنَیینِ
«قُلْتُ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ هَلْ تَرَبَّصُونَ بِنا إِلَّا إِحْدَى الْحُسْنَیینِ قَالَ إِمَّا مَوْتٌ فِی طَاعَةِ اللَّهِ أَوْ إِدْرَاكُ ظُهُورِ إِمَام»[3]
در سوره مباركه توبه آیه 52 خداوند می‌فرماید:
«قُلْ هَلْ تَرَبَّصُونَ بِنا إِلاَّ إِحْدَى الْحُسْنَیینِ وَ نَحْنُ نَتَرَبَّصُ بِكُمْ أَنْ یصیبَكُمُ اللَّهُ بِعَذابٍ مِنْ عِنْدِهِ أَوْ بِأَیدینا فَتَرَبَّصُوا إِنَّا مَعَكُمْ مُتَرَبِّصُونَ»
«بگو: آیا براى ما جز یكى از این دو نیكى را انتظار می‌برید؟ در حالى كه ما انتظار میكشیم كه خدا از جانب خود یا به دست ما عذابى به شما برساند. پس انتظار بكشید كه ما هم با شما در انتظاریم.»
در روایتی از معصوم سوال می‌شود منظور از «إِحْدَى الْحُسْنَیینِ» «یكی از دو خوبی» چیست؟ حضرت می‌فرماید: یا مرگ در حال اطاعت از خدا و یا درك ظهور امام».
معرفت و محبت امام عصر عجّل‌الله‌فرجه یكی از دو خوبی را نصیب ما میكند، یا در حال عشق و انتظار امام از دنیا می‌رویم، یا معرفت و محبت موجب می‌شود ظهور امام را درك كنیم، زمان رجعت سر از قبر برداریم و به یاری امام‌مان بشتابیم.
نشان‌داران
در سوره مباركه حجر آیه 57 می‌فرماید:
«إِنَّ فی ذلِكَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمینَ»
«به یقین، در این [كیفر] براى هوشیاران عبرت‌هاست.»
«وسم» به یعنی «علامت» است، متوسمین به كسانی گفته می‌شود كه علامت خیر در آن‌ها دیده می‌شود.
طبق روایت، افراد نشان‌دار شده، یاران و دوستداران امام زمان عجّل‌الله‌فرجه هستند كه نشانه خیر در صورت‌های‌شان قابل مشاهده است.
اگر می‌خواهیم در شمار اعوان و انصار ولی عصر عجّل‌الله‌فرجه باشیم باید به گونه‌ای زندگی كنیم كه خیر و خوبی‌مان ظهور داشته باشد، نه اینكه تنها باطن و درون‌مان نورانی باشد.
باید به گونه‌ای زندگی كنیم كه معرفت، محبت و انتظار امام عصر عجّل‌الله‌فرجه در ظاهر، نمایان شود و شایستگی را بر تمام اعمال، افعال و اقوال ما حاكم سازد در این صورت می‌توانیم برای دیگران جاذبه داشته باشیم و با ظاهر خیر و خوبمان برای حضرت یارگیری كنیم.
در این صورت می‌توانیم امیدوار باشیم توفیق خدمت، اعانت و نصرت امام عجّل‌الله‌فرجه نصیبمان شده است.
راه نجات از شک
قال الصادق علیه‌السلام :
«إِذَا سَمِعُوا الصَّوْتَ مِنَ السَّمَاءِ أَلَا إِنَّ الْحَقَّ فِی عَلِی بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع وَ شِیعَتِهِ قَالَ فَإِذَا كَانَ مِنَ الْغَدِ صَعِدَ إِبْلِیسُ فِی الْهَوَاءِ حَتَّى یتَوَارَى عَنْ أَهْلِ الْأَرْضِ ثُمَّ ینَادِی أَلَا إِنَّ الْحَقَّ فِی عُثْمَانَ بْنِ عَفَّانَ وَ شِیعَتِهِ فَإِنَّهُ قُتِلَ مَظْلُوماً فَاطْلُبُوا بِدَمِهِ قَالَ فَ یثَبِّتُ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ عَلَى الْحَقِّ وَ هُوَ النِّدَاءُ الْأَوَّلُ وَ یرْتَابُ یوْمَئِذٍ الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَ الْمَرَضُ وَ اللَّهِ عَدَاوَتُنَا فَعِنْدَ ذَلِكَ یتَبَرَّءُونَ مِنَّا وَ یتَنَاوَلُون».[4]
امام صادق علیه السلام به نقل از امام باقر علیه‌السلام فرمودند: «روزی صدایی از آسمان شنیده می‌شود: بدانید حق با علی بن ابیطالب علیه‌السلام و شیعیان اوست. فردای آن روز صدای دیگری شنیده می‌شود كه: بدانید حق با عثمان بن عفوان و شیعیان اوست، و او مظلومانه كشته شد. سپس فرمودند: خداوند اهل ایمان را به قول حق كه همان ندای اول است تثبیت میكند و كسانی كه دلشان بیمار است و در قلبشان عداوت اهل بیت را دارند ندای دوم را باور می‌كنند و به شك می‌افتند».
اگر بخواهیم در آن روز جزو اهل شك نباشیم، باید محبت امام علیه‌السلام را در دلمان روز افزون كنیم، و اجازه ندهیم كوچك‌ترین فاصله‌‌‌ای بین ما و حضرت ایجاد شده و موجب غفلت‌مان از وجود مقدس او شود.
هیچ یك از ما روزی چهل بار به پدر خود سلام نمی‌كند، ولی توصیه شده كه هر روز زیارت آل یاسین را بخوانیم و روزانه چهل بار به امام زمان‌مان سلام بدهیم.
روایت امام صادق علیه‌السلام كلامی امید بخش است. اگر حب اهل بیت در دلمان باشد دیگر جای نگرانی از دست دادن دین‌مان را نداریم، زیرا خداوند عهده‌دار تثبیت حق در قلب و دلمان می‌شود.
قطعات زمان از هم جدا نیست، زمان متصرم الوجود است، به هم وابسته است. اگر كسی زمان ظهور مردد می‌شود در زمان غیبت هم مردد بوده، دوره ظهور از تردید او پرده‌برداری می‌شود.
اگر ما در زمان غیبت دائما محبت امام عجّل‌الله‌فرجه را در دلمان تقویت كنیم مشمول این آیه قرآن می‌شویم كه «یثَبِّتُ اللَّهُ الَّذینَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا…»[5] «خدا كسانى را كه ایمان آوردهاند، در زندگى دنیا و در آخرت با سخن استوار ثابت میگرداند، …» خداوند سبحان به تدریج مؤمنین را بر حق ثابت نگه می‌دارد. زمان ظهور ادامه همین زمان است. اگر كسی در زمان غیبت مردد باشد، در زمان ظهور هم تردید دارد. تنها مستضعفین فكری هستند كه آن زمان تغییر كرده و ایمان می‌آورند. و گرنه افراد لجوج و معاند، آن زمان هم مؤمن نمی‌شوند.
زمان ظهور
قال الباقر علیه‌السلام:
«فَإِذَا خَرَجَ أَسْنَدَ ظَهْرَهُ إِلَى الْكَعْبَةِ وَ اجْتَمَعَ إِلَیهِ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ رَجُلًا وَ أَوَّلُ مَا ینْطِقُ بِهِ هَذِهِ الْآیةُ بَقِیتُ اللَّهِ خَیرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ ثُمَّ یقُولُ أَنَا بَقِیةُ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ خَلِیفَتُهُ وَ حُجَّتُهُ عَلَیكُمْ فَلَا یسَلِّمُ عَلَیهِ مُسَلِّمٌ إِلَّا قَالَ السَّلَامُ عَلَیكَ یا بَقِیةَ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ فَإِذَا اجْتَمَعَ إِلَیهِ الْعِقْدُ وَ هُوَ عَشَرَةُ آلَافِ رَجُلٍ خَرَجَ فَلَا یبْقَى فِی الْأَرْضِ مَعْبُودٌ دُونَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ صَنَمٍ وَ وَثَنٍ وَ غَیرِهِ إِلَّا وَقَعَتْ فِیهِ نَارٌ فَاحْتَرَقَ وَ ذَلِكَ بَعْدَ غَیبَةٍ طَوِیلَةٍ لِیعْلَمَ اللَّهُ مَنْ یطِیعُهُ بِالْغَیبِ وَ یؤْمِنُ بِهِ.»[6]
امام عصر عجّل‌الله‌فرجه پس از ظهور در حالی كه 313 نفر با ایشان همراهند به كعبه تكیه می‌زنند و این آیه را تلاوت می‌كنند:
«بَقِیتُ اللَّهِ خَیرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنین…»[7]
«اگر مؤمن باشید، بقیة الله براى شما بهتر است…»
سپس می‌گویند: من بقیة الله در زمین هستم بعد از آن هزار نفر در محضر او حاضر می‌شوند. در آن زمان معبودی غیر از خداوند عزّوجل در زمین باقی نمی‌ماند و همه بت‌ها آتش می‌گیرند.
طبق این روایت، ظهور حضرت در كل عالم تأثیر می‌گذارد و شرایط را در جهت حق تغییر می‌دهد.
ظهور در قلب و دل
از مرحوم الهی طباطبایی «برادر علامه طباطبایی» آموخته‌ایم امام عصر عجّل‌الله‌فرجه یك ظهور اجتماعی و یك ظهور فردی دارند .
بنا نیست تنها منتظر ظهور حضرت در كل عالم باشیم، باید وجود خود را به گونه‌ای تطهیر كنیم كه امام در قلب و دل ما هم ظهور كنند. اگر امام عصر عجّل‌الله‌فرجه در وجود ما جلوه‌گر شوند، هر غیر حقی را در دلمان می‌سوزانند و از بین می‌برند و دیگر روی هیچ كس و هیچ چیز جز خدای سبحان حساب نمی‌كنیم.
هر زمان در زندگیمان كاملاً مضطر می‌شویم و از نهاد دل، امام‌مان را صدا می‌كنیم، زمانی است كه حضرت در زندگی ما ظهور كرده، صدای‌مان را می‌شنود و به فریادمان می‌رسد.
مولای ما امامی تنها و غریب است، به محض اینكه شیعه‌ای مضطر او را بخواند، به یاریش می‌شتابد. آقای ما امامی كریم، خبیر و لطیف است و به هیچ مغیث و فریاد‌خواهی بی‌توجه نیستند، كافی است تا به اضطرار برسیم و از او یاری بخواهیم، حتما و قطعا مورد توجهش قرار می‌گیریم.
پناهگاه هر پناهنده
خدای سبحان اسامی مختلفی دارد و اسماء الحسنای الهی در وجود مقدس حضرت ولی عصر عجّل‌الله‌فرجه جلوه‌گر است.
در مناجات المعتصمین خداوند با چند نام خوانده می شود:
«یا مَلَاذَ اللَّائِذِین»
«ای پناهگاه هر كس كه به تو پناه بیاورد.»
هر كس به خداوند پناه برد، به او پناه می‌دهد مهم نیست پناهنده چه كسی است، مهم این است كه می‌داند باید به خدا پناه ببرد و در این جهت اقدام میكند.
امام عصر عجّل‌الله‌فرجه جلوه این نام خداوند است. هر گاه در گرفتاری های مادی و معنوی به او پناه ببریم، ملجأ و مأوای‌مان می‌شود و پناه‌مان می‌دهد.
حافظ بیچارگان
«وَ یا عَاصِمَ الْبَائِسِین»
«ای آنكه بیچارگان را حفظ می‌كنی.»
امام عصر عجّل‌الله‌فرجه ما را در گرفتاری‌ها حفظ می‌كنند تا برای رفع مشكل به سراغ هر كس نرفته و هر دری را نزنیم. حضرت یاریمان می‌كنند تا در سختی‌ها و تنگناها تنها از خدا و اولیاء خدا یاری بخواهیم و به آن‌ها پناهنده شویم.
راه وصال
احمد بن اسحاق از یاران خاص امام عسكری علیه‌السلام بود. روزی ایشان امام عصر را به احمد‌بن اسحاق نشان دادند و به او فرمودند:
«لَوْ لَا كَرَامَتُكَ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ عَلَى حُجَجِهِ مَا عَرَضْتُ عَلَیكَ ابْنِی هَذَا»[8]
«اگر تو نزد خدا و حجت‌های او «ائمه معصومین علیهم السلام» محترم نبودی، پسرم را به تو نشان نمی‌دادم.»
طبق این روایت در صورتی بین ما و امام‌مان ارتباط حاصل می‌شود كه عندالله و عند المعصومین مكرّم باشیم.
از سوی دیگر خدای سبحان می‌فرماید: «إِنَ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُم»[9] شرط اینكه خدا و اولیاء خدا ما را تكریم كنند این است كه تقوا را رعایت كنیم. نمی‌شود هم در شمار اهل معصیت بوده و برای رعایت امور واجب و حرام بی توجهی داشته باشیم، هم درخواست کنیم بین ما و حضرت ولی عصر عجّل‌الله‌فرجه ارتباطی صورت گیرد.
به مولایمان عرض می‌كنیم:
آقا جان! می‌دانیم با كوله بار گناه، بدون توبه و اصلاح، نمی‌توانیم انتظار وصل و قرب شما را داشته باشیم. محترم بودن نزد شما و آباء شما به این است كه به اهل تقوا بپیوندیم، پس ما را مورد عنایت خود قرار دهید و با نظر لطف‌تان ما را متقی كنید.
آنان كه خاك را به نظر كیمیا كنند آیا شود كه گوشه چشمی به ما كنند
تاریخ جلسه: 95/10/1 ـ جلسه 6
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] اصول کافی، ج1، ص377
[2] سوره مبارکه ابراهیم، آیه7
[3] اصول کافی، ج8، ص286
[4] فضائل امیرالمومنین، ص203
[5] سوره مبارکه ابراهیم، آیه27
[6] کمال الدین و تمام النعمه، ج1، ص331
[7] سوره مبارکه هود، آیه86
[8] کمال الدین و تمام النعمه، ج2، ص384
[9] سوره مبارکه حجرات، آیه 13
