ضیافت ماه مبارک رمضان
در کمال عجز خدای سبحان را سپاسگزاریم از این که یکایک ما را مورد عنایت خاص قرار داد و ناباورانه توفیق حضور در ضیافتی عرشی را نصیبمان فرمود.
- ضیافت ماه مبارک رمضان ضیافتی است که سبب ورود به آن فضل و رحمت الهی است و الا هیچ یک از ما شایسته ورود به این ضیافت نیستیم.
- حضور در این ضیافت به نحوی مهمان را نورانی می‌کند و متصف به صفات خوبان می‌گرداند که مهمان اگر حقیقت ملکوتی خود را ببیند آن را باور نمی‌کند و نمی‌شناسد.
اشتیاق زمینیان و عرشیان در ضیافت ماه رمضان
- شور و شوق ورود به این ضیافت به قدری وصف ناشدنی است که این اشتیاق نه تنها در میان زمینینان وجود دارد بلکه عرشیان را نیز در بر می گیرد. فضای بهشت نیز در این ماه متحول می شود. حورالعین در این ماه متوجه آهنگ و نغمه‌های خاصی می‌شوند و نسیم خاصی را ادراک می کنند، از یکدیگر سبب این امر را سوال می‌کنند و پاسخ می‌شنوند ماه مبارک رمضان آغاز شده است.
- ورود به این ماه برای ما زمینیان نیز بسیار مسرور کننده است زیرا ما را در جشنی دعوت می‌کنند که تمام خوبان و بزرگان عالم در آن قرار دارند،جشنی که ما با وجود تمام معاصی که مرتکب شده‌ایم در کنار انبیاء، اولیا، شهدا، صلحا، صدیقین و ابرار قرار می‌گیریم.
- مصاحبت و مجالست با این بزرگان و حضور در این جمع امکان ساخت و ساز و اصلاح نفس را برایمان بسیار راحت‌تر و سهل الوصول‌تر می‌کند.
- به مجرد ورود به این ماه به قدری مهمان مرتبت رتبه پیدا می کند که با وجود تمام نقص و جهل و ضعف و عجزش قابلیت وصال به واجب الوجود نصیبش می شود. حور العین در این ماه نغمه سر می‌دهند آیا کسی هست که از خداوند خواستگاری کند؟!
آغاز سال
ماه مبارک رمضان به فرموده مرحوم سید بن طاووس آغاز سال عبادی و نوروز عبادی ما است، به همین جهت در آغاز این سال باید قرارمان بر این باشد که اعمال را با بهترین کیفیت انجام دهیم زیرا:
خشت اول گر نهد معمار کج
تا ثریا می رود دیوار کج
لذا باید بر انجام صحیح اعمال مراقبت کنیم تا کیفیت اعمال‌مان به نحوی باشد که شارع از ما مطالبه کرده و نیت نیز خالص گردد.
مهمان میزبان روز
مرحوم سید بن طاووس اشاره به این معنا دارند که هر روزی که آغاز سال شما بود شما مهمان میزبان آن روز هستید. امسال پنجشنبه آغاز سال عبادی ما است و ما میهمان صاحب آن روز که وجود مقدس حضرت امام حسن عسگری علیه‌السلام است می‌باشیم.
با وجود مبارک حضرت عسگری نه تنها در شروع سال بلکه در طول سال نیز ارتباط خاصی داشته باشیم تا به تعبیر سید بن طاووس حامی‌مان باشند و ما را از آسیب ها محافظت کنند.
ـ در عرب رسم است اگر روی فرش خانه پدر کسی قرار گرفتید و از او درخواستی داشتید به احترام پدر خود آن را اجابت کند و عدم اجابت را بسیار ناشایست می‌داند. هرروز که زائر وجود مبارک حضرت بقیة الله می‌شویم و درخواستی از حضرت داریم،حضرت به حرمت پدرشان آن را اجابت می‌کنند.
تقسیم روزه‌داران به گروههای مختلف
سید بن طاووس روزه داران را به چند قسمت تقسیم کرده است: یک تقسیم از جهت افطاری است که روزه داران مصرف می کنند و یک تقسیم در ارتباط با شخصیت روزه‌داران است.
روزه‌داران به اعتبار خوردنی‌ها و آشامیدنی‌هایی که از افطار تا سحر مصرف می‌کنند چند گروه هستند:
- گروه اول افطار و سحرشان غذای حرام است، این افراد مانند کسی هستند که قصد تشرف به حج را دارد اما شترش را با علوفه غصبی و حرام تغذیه می‌کند و به دلیل غصب از حقیقت حج بهره نمی‌برد.
- گروه دوم کسانی هستند که غذایشان حلال مخلوط به حرام است، این فرد مانند کسی است که بخشی از علوفه شترش حرام است و بخشی حلال است، او نیز از نورانیت حج بهره‌مند نمی‌شود.
- گروه سوم روزه دارانی هستند که نمی‌دانند غذایشان حرام است و در دیدگاه خودشان از طعامی حلال استفاده می‌کنند.تمام افرادی که در این مال حرام حقی دارند در ثواب روزه روزه‌دار شریک هستند و باید حق‌شان پرداخت شود.
- گروه چهارم کسانی هستند که غذایشان حلال است ولی مانند چهارپایانی هستند که صرفاً برای ارضای شهوت غذا می‌خورند ، از نگاه سید این گروه مانند افرادی هستند که بر پادشاهی وارد شدند و پادشاه قصد همنشینی با آنان و اکرام آنان را دارد ولی آنان در طول راه از پادشاه و مجالست با او غافلند و به همین جهت ادب لازم را رعایت نمیکنند و تمام توجه‌شان مبذول به طعامها و شرابهای مهمان است. به همین‌جهت در زمره مقربین پادشاه قرار نمی گیرند. این افراد نه خود از حضور در مهمانی راضی هستند زیرا هنگام اتمام مهمانی به ناکامی خود پی می‌برند و متوجه می‌شوند عده زیادی در این ضیافت در زمره مقربین پادشاه قرار گرفتند درحالی‌که آنان از این توفیق بی‌بهره شدند و نه رضایت پادشاه را جلب می‌کنند زیرا به دعوت پادشاه به این مهمانی وارد شدند ولی حضور در محضر او را طلب نکردند.
- گروه پنجم کسانی هستند که هنگام ورود به این مهمانی توجه دارند و می‌دانند مشمول بالاترین اکرام شده‌اند و در ضیافتی شرکت می‌کنند که سالی یک بار برگزار می‌شود و امتیازاتی کسب می‌کنند که در زمانهای دیگر هرگز قابل اکتساب نیست. این افراد هم از اکرام خاص خدای سبحان برخوردارند و هم انیس و جلیس‌شان خدای سبحان هستند و هم حبیب خداوند هستند و درنهایت در زمره مقربین جای می‌گیرند.
- گروه ششم مهمانانی هستند که گاهی اوقات مانند دسته پنجم هستند و مراقبه و ادب حضور را رعایت می کنند و گاهی مانند دسته چهارم و غافل از حضور در ضیافت می‌شوند. این افراد به میزان حضورشان امتیاز دریافت می کنند و به میزان غفلت‌شان امتیازشان کاهش می‌یابد و با عتاب الهی مواجه می‌شوند زیرا ادراک و معرفت حضور در مهمانی را داشتند اما گرفتار غفلت شدند. شاید به همین جهت در دعای ابوحمزه به خداوند می گوییم: «إِلَهِي لَا تُؤَدِّبْنِي بِعُقُوبَتِك» خداوندا بابت غفلت‌هایم من را عقوبت و مواخذه نکن.
باتوجه به این توضیحات نسبت به غذای‌مان دقت و مراقبه خاصی داشته باشیم.
تأثیر ماه رمضان بر سایر ماه‌ها
مرحوم سید بن طاووس می گوید اثر این ضیافت در کل سال شما دیده می‌شود، در روایت آمده اگر ماه رمضان سالم شود و از هر آسیبی مصون بماند کل سال سالم می‌ماند. نورانیت و برکت و سلامت این ماه به کل سال سرایت می کند.
سلامت در ماه رمضان
در دعای رویت هلال ماه مبارک رمضان آمده:
« فَسَلِّمْنَا فِيهِ وَ سَلِّمْنَا مِنْهُ وَ سَلِّمْهُ لَنَا وَ تَسَلَّمْهُ مِنَّا فِي يُسْرٍ مِنْك»
» فَسَلِّمْنَا فِيهِ:
بعضی از افراد در ماه مبارک رمضان فاقد سلامت هستند، زیرا از ماه استفاده صحیحی نمیکنند و این استفاده ناصحیح سبب ناسالم شدن کل سالشان می‌شود.
» وَ سَلِّمْنَا مِنْهُ:
ما را از ماه رمضان سالم نگه دار، ممکن است به دلیل رعایت نکردن حرمت این ماه خودِ ماه به ما آسیب بزند، همچنانکه در ارتباط با نماز چنین امری عنوان بود، در آداب الصلوۀ و اسرار الصلوۀ روایتی بیان شده بود که بعد از هر نمازی نماز به مصلی یا دعامی‌کند یا نفرین. اگر مصلی حرمت نماز را نگاه دارد برای سلامت مصلی دعا می‌کند و اگر حرمتش را نادیده بگیرد به او نفرین می کند و می‌گوید «ضَيَّعَكَ اللَّهُ كَمَا ضَيَّعْتَنِي» خداوند تو را ضایع کند همانطور که مرا ضایع کردی.
» سَلِّمْهُ لَنَا:
خدایا ماه رمضان را تسلیم ما کن، چنان که ماه رمضان مرکبی باشد که بر آن مرکب بسیاری از کارها را راحت انجام دهیم و در این ماه هم کیفیت اعمال‌مان ارتقا یابد و هم کمیّت آن.
» تَسَلَّمْهُ مِنَّا فِي يُسْرٍ مِنْك:
خداوند در این ماه ما را امین حساب کرد و گویا شب اول ماه مبارک، ماه را به عنوان امانت به ما تحویل داد و ما شب عید فطر آن را به خدا تحویل خواهیم داد. خداوند ما را به ضیافت ماه مبارک دعوت کرد و گویا می‌دانست ما آداب این ضیافت را به جا می آوریم و امانت را حفظ می‌کنیم، حال اگر بی حرمتی در این ماه انجام دهیم به امانت آسیب زده ایم.
تفاوت اکرام مهمان و دوست داشتن مهمان
سید بن طاووس در دعایی که در من لا یحضره الفقیه شیخ صدوق نقل کرده است عبارات عجیبی را عنوان کرده است یکی از عبارات این است که از خدای سبحان درخواست می کنیم «وَ أَحِبَّنِي بِمَحَبَّتِك» خدایا در این ماه من را بسیار دوست داشته باش.
گاهی اوقات میزبان مهمان را اکرام می‌کند و گاه علاوه بر اکرام نسبت به او محبت خاصی دارد. از خداوند درخواست می‌کنیم ما مهمانی باشیم که نه تنها مورد اکرام حق قرار داریم بلکه محبوب خدای سبحان نیز باشیم.
مصون ماندن از آفات سال
در یکی از دعاهای روز اول داریم که خدایا من می خواهم از نگرانی این سال خلاص شوم نه فقط در این ماه بلکه در این سال:« اللَّهُمَّ فَبِذلِكَ فَاكْفِنِي هَوْلَ هذِهِ السَّنَةِ وَ آفاتِها، وَ أَسْقامِها» در روز اول برای کل سال دعا می‌کنیم که کل سال از بیماری و غصه و تنگی معیشت و اضطراب و نگرانی و از درگیری در‌امان بمانیم و کمال عافیت را دریافت می کنیم. روز اول این ماه روز اول سال است. در این مهمانی موانعی سر راه ما وجود دارد شیطان با تمام وجودش دست به کار شده است. شیطان نفس ماه دارای پیاده نظام و سواره نظام است و با تمام قوا تلاش می کند. از خدای سبحان درخواست می‌کنیم که کل سال از انواع شیاطین و وساوس محفوظ و مصون بمانیم و همه اینها را به عنوان شکر ورود به ماه رمضان درخواست می‌کنیم .
فرازهایی از ادعیه ورود به ماه مبارک رمضان
اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ أَنْ يَكُونَ جَزَاءُ إِحْسَانِكَ الْإِسَاءَةَ مِنِّي
خدایا به تو پناه می‌برم که پاداش لطف تو به من بدی من به تو باشد.
اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْتَغْفِرُكَ وَ أَتُوبُ إِلَيْكَ مِنْ مَظَالِمَ كَثِيرَةٍ لِعِبَادِكَ عِنْدِي
خداوند! بابت مظالم زیادی که از بندگانت برعهده من است استغفار می‌کنم و به تو باز می‌گردم.
فَأَيُّمَا عَبْدٍ مِنْ عِبَادِكَ أَوْ أَمَةٍ مِنْ إِمَائِكَ كَانَتْ لَهُ قِبَلِي مَظْلِمَةٌ ظَلَمْتُهُ إِيَّاهَا فِي مَالِهِ أَوْ بَدَنِهِ أَوْ عِرْضِهِ لَا أَسْتَطِيعُ أَدَاءَ [إِدَّاءَ] ذَلِكَ إِلَيْهِ وَ لَا أَتَحَلَّلُهَا [وَ لَا تَحَلُّلَهَا] مِنْهُ
هر مرد و زنی که از ناحیه من به آنها که غلام و کنیز تو هستند، ظلمی نسبت به مالش یا بدنش یا آبرویش کردم نمی‌توانم حقش را ادا کنم و از او حلالیت طلب کنم.
فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَرْضِهِ أَنْتَ عَنِّي بِمَا شِئْتَ وَ كَيْفَ شِئْتَ
پس حضرات معصومین علیهم السلام را واسطه فیض می کنیم. خدایا هر جوری که خودت می‌دانی و با هر چیزی که خودت می‌دانی بندگانت را از من راضی کن که حق الناسی به عهده من در این ضیافت باقی نماند.
حتَّى أَلْقَاكَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ أَنْتَ عَنِّي رَاضٍ وَ أَنَا مَسْرُور
ما را در این ضیافت به نحوی قرار بده که به واسطه حضور در این ضیافت روز قیامت به نحوی باشم که تو را در حالی زیارت کنم که تو از من راضی هستی و من خوشنود باشم.
نیروی کمکی
نکته دیگر در این ضیافت این است که نگران نباشید که نیروی کمکی ندارید و چطور از عهده این مهمانی بر بیایید لحظه به لحظه اش ادب دارد ، در یکی از دعاها است:
« وَكَّلَ بِالاسْتِغْفارِ لِي مَلائِكَتَهُ»
گروهی از ملائک در این ماه مأمور هستند مرتب برای مان استغفار کنند تا اگر غفلتاً خطا و معصیتی از ما صادر شد از جانب مان استغفار کنند. استغفار از ماده «غفر» است و «غفر» به معنای ستر و پوشش است ، خداوند پوششی از صفات خودش را بر ما می‌پوشاند .
دعاهای روز اول ماه مبارک رمضان مانند دعاهای عرفه بسیار زیبا است.
«سَيِّدِي أَنَا مِنْ حُبِّكَ جَائِعٌ لَا أَشْبَع»
خدایا من از عشق تو گرسنه ای هستم که هرگز سیر نمی‌شود.
ماه رمضان ماه عاشقی است، عاشقی که هرچه بیشتر کنار معشوق می‌رود معشوق بیشتر برایش دلبری می کند و جذبه‌اش بیشتر می‌شود و هرگز از معشوق سیر نمی‌شود.
«أَجِرْنِي مِنْ فِتْنَتِهَا وَ اجْعَلْ عَمَلِي فِيهَا مَقْبُولًا وَ سَعْيِي فِيهَا مَشْكُوراً حَتَّى أَصِلَ بِذَلِكَ إِلَى دَارِ الْحَيَوَانِ وَ مَسَاكِنِ الْأَخْيَار»
خدایا عملم را به نحوی قرار بده دائم به آن سرکشی شود تا به قیامت و مساکن اخیار واصل شود. مبادا در این میان گرفتار بیماری‌ای چون عجب و نفاق شوم.
سید بن طاووس گفته است روز اول ماه مبارک رمضان نماز شکر بخوانید و به تعداد روزهای سال 365 روز گرده نان صدقه دهید. از پیش صدقه سال را بدهید تا کل سال تا از کلیه آفات مصون بمانید.
تاریخ جلسه: 97/2/27 – جلسه 1
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
