اظهار نیاز در پیشگاه حضرات معصومین
یسَعِ بْن حَمزَةَ نقل می‌كند:
«گروه فراوانی در خدمت حضرت امام رضا علیه‌السلام بودند و درباره حلال و حرام از ایشان سؤال می‌كردند. در همین زمان یك مرد قد بلندی بر حضرت وارد شد كه چهره گندم گون داشت؛ به حضرت عرض كرد: «سلام بر شما فرزند رسول خدا! مردی هستم از دوستداران شما و دوستداران پدران و اجداد شما؛ از حج برمی‌گردم و نفقه‌ام را گم كرده‌ام و چیزی همراه من نیست كه مرا به جائی برساند. اگر صلاح می‌دانید چیزی به من بدهید تا من به شهرم برسم؛ آدم توانگری هستم مقداری را كه شما به من بدهید در شهرم صدقه می‌دهم؛ چون به من صدقه تعلق نمی‌گیرد».
حضرت فرمودند: «بنشین خدا تو را رحمت كند» بعد از مدتی مردم متفرق شدند و این مرد تنها با دو نفر به نام‌های سُلَیمَانُ الْجَعْفَرِی و خَیثَمَة نزد حضرت باقی ماند. امام به آنان رو كرده و فرمودند: «اجازه می‌دهید به اندرونی بروم؟» سلیمان جعفری گفت: «اجازه دست شماست» امام برخاستند و به حجره رفتند، یك ساعت در حجره بودند بعد برگشتند اما از حجره بیرون نیامدند؛ دست‌شان را از بالای در بیرون آوردند و گفتند: «آن مرد خراسانی كجاست؟» آن مرد گفت: «من اینجا هستم» گفتند: «بیا و این دویست دینار را بگیر و آن را خرج راه و زندگی‌ات كن و آن را مایه بركتت قرار بده آن را از طرف من صدقه نده، بلند شو برو كه نه من تو را ببینم و نه تو مرا ببینی!»
مرد خراسانی رفت. سلیمان جعفری پرسید: « قربان شما بروم! شما كه پول زیادی به او دادید و در حق او لطف کردید؛ چرا صورت خود را از او پوشاندید؟» حضرت فرمودند: «می‌ترسیدم ذلت درخواست را در چهره‌اش ببینم چون حاجتش را برآورده كرده‌ام» سپس فرمودند: «آیا این حرف پیامبر را نشنیده‌ای كه گفتند: «اگر كار خیر پنهانی معادل 70 حج است و آن كس كه آشكارا مرتكب بدی می‌شود؛ همیشه خوار است و آن كسی كه بدی را پنهانی و مخفیانه انجام می‌دهد؛ خدا او را می‌بخشد»»[1]
با دقت در روایت چند نکته قابل توجه است:
- حضرات معصومین علیهم‌السلام از جمله امام رضا علیه‌السلام خود را موظف می‌دانند كه نیاز بندگان را برآورده كنند؛ خصوصاً اگر بنده، خود اعلام نیاز كند. تمام حضرات معصومین علیهم‌السلام باب الله‌اند و هر كس برای دریافت نیاز خود باید از باب الله عبور كند. حال اگر این بنده نیازمند، با توجه به روایت به این بصیرت رسیده باشد كه برای رفع نیاز خود به درِ خانه امام زمانش مراجعه كند(همان كاری كه مرد خراسانی كرد) بهترین حالت است.
- آن زائر خراسانی به امام رضا علیه‌السلام عرض کرد: «خداوند سبحان نعمات فراوانی در اختیار من گذاشته است» ما نیز به همین سخن اقرار کرده و می‌گوییم بالاترین نعمت، ولایت حضرات معصومین علیهم‌السلام است. ، اگر خدای ناخواسته ما وجود مقدس این بزرگواران را در زندگی گم می‌كردیم؛ باید به كدام در مراجعه می‌كردیم و به كجا می‌رفتیم؟! گم كردن امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه بالاترین خسارتی‌ست كه در زندگی فرد وجود دارد. آن كس كه اهل بیت را گم كند؛ در حقیقت خود را گم كرده است. ما هر لحظه باید شكر كنیم كه اهل‌بیت در عالم الست، ما را از گم شدن در دنیا نجات دادند.
- آن زائر خراسانی به امام رضا علیه‌السلام عرض کرد: «من در جایگاه صدقه نیستم و صدقه به من تعلق نمی‌گیرد» اما ما عرض می‌كنیم ما همیشه محتاج صدقه شما بوده و هستیم:
« …یا أَیهَا الْعَزیزُ مَسَّنا وَ أَهْلَنَا الضُّرُّ وَ جِئْنا بِبِضاعَةٍ مُزْجاةٍ فَأَوْفِ لَنَا الْكَیلَ وَ تَصَدَّقْ عَلَینا إِنَّ اللَّهَ یجْزِی الْمُتَصَدِّقینَ»[2]
«اى عزیز! ما و خاندان ما را ناراحتى فرا گرفته و متاع كمى با خود آوردهایم؛ پیمانه را براى ما كامل كن و بر ما تصدّق و بخشش نما كه خداوند بخشندگان را پاداش مىدهد!»
- مولاجان! روایت بیان می‌دارد شما زمان پرداخت صدقهابا كردید از اینکه خود را به خراسانی نشان دهید؛ اما ما فقر خود را به شما اعلام می‌كنیم و خواهش داریم چنانچه صدقه‌ای برایمان در نظر گرفته‌‌اید؛ خود را از ما پنهان نكنید كه گرفتن صدقه بدون حضور شما لذتی برایمان ندارد. دلخوشی آن‌جاست كه شما آن‌جا هستید.
شما در روایت فرمودید كه دوست ندارید ذلت سائل را در چهره‌اش ببینید؛ اما مولایم ذلت در مقابل شما اوج عزّت ماست! شما وجه‌الله‌اید و آن كس كه در مقابل وجه‌الله تواضع كند عزیز است. عِزّ بندگی در ذِلّ عبودیت نهفته است و شما از آن رو كه بر ما ولایت دارید؛ تواضع و فروتنی در مقابل شما بندگی و سروری ما را به همراه دارد.
تاریخ جلسه: 86/12/20 ـ جلسه 21
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] اصول کافی ، ج4، ص23
[2] سوره مبارکه یوسف، آیه88
