مقدمه
به لطف خدای سبحان، در محضر قرآن کریم به بررسی بشارت‌های محقق‌الوقوعی که از ناحیه خداوند و رسولش به گروهی از افراد رسیده است، می‌پردازیم. در بطن این بشارت‌ها قرب و وصال به خدای سبحان نهفته و همین امر موجب خوشی و سرور فرد خواهد شد.
در برخی از آیات قرآن بشارت صراحتاً مطرح شده و در برخی دیگر، از محتوا و مفهوم آن‌ها برداشت می‌شود.
خداوند تو را دوست دارد…
«بَلَى مَنْ أَوْفَى بِعَهْدِهِ وَاتَّقَى فَإِنَّ اللَّهَ یحِبُّ الْمُتَّقِینَ»[1]
«آرى، هر كس به عهد خویش وفا كند و تقوا داشته باشد، پس بىگمان خداوند پرهیزكاران را دوست مىدارد»
در قسمت پایانی آیه، این نوید به بندگان داده می‌شود که خداوند همیشه دوست‌دار پرهیزگاران بوده و هست(فعل مضارع دلالت بر زمان حال و آینده دارد) خدایی که کلیدهای عالم[2] و خزائن آسمان‌ها و زمین به دست اوست و بر انجام هر امری قادر است. او قدرت علی الاطلاق است و هرکار بخواهد می‌کند و احدی هم حق مؤاخذه او را ندارد. زمانی که چنین خدایی دوست‌دار بنده شود تمام موجودی خود را برای او هزینه کرده، ملک و ملکوت را به پای او می‌ریزد و او را از مادیات و معنویات بهره‌مند می‌کند تا جایی که از هر جهت بی‌نیاز از سایرین خواهد شد.
متقی به جهت آن که کامل‌ترین وجود دوست‌دار اوست و هرگز از میزان محبت او کاسته نشده، بسیار مسرور است.
متقی کیست؟
در عین اینکه واژه تقوا تنها به معنای «پرهیز از مخالفت با خدا» ست لکن در محضر قرآن، شاخصه‌های گوناگون آن را فرامی‌گیریم.
در این آیه دو شاخصه برای متقی بیان شده است:
1. أَوْفَى بِعَهْدِهِ
اولین ویژگی فرد پرهیزگار وفاداری به عهد الهی است؛ عهدی که در قرآن اینگونه تعریف شده است:
«أَ لَمْ أَعْهَدْ إِلَیكُمْ یا بَنی آدَمَ أَنْ لا تَعْبُدُوا الشَّیطانَ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبین * وَ أَنِ اعْبُدُونىِ هَاذَا صِرَاطٌ مُّسْتَقِیم»[3]
«اى فرزندان آدم! مگر با شما پیمان نبستم كه شیطان را اطاعت نكنید كه همانا او براى شما دشمنى آشكار است و اینکه تنها مرا بپرستید، كه راه مستقیم همین است»
عهد انسان با خدا این است که غیر او را نفی کرده، تنها بندگی او را نماید. متقی به این عهد بسیار پایبند است. عبودیت تنها راه وصال به پروردگار است. پیش‌نیاز عبودیت، نفی غیرخدا در اعتقاد و عملکرد است.
تمامی بندگان این تعهد را به خدای سبحان داده‌اند که مطیع غیر او نباشند لکن در مرحله اجرا برخی کامل و برخی ناقص عمل کرده‌اند. وفای به این عهد یکی از شروطِ لازمِ پرهیزگاری است لکن کافی نبوده و شرط دیگری نیز لازم است.
2.اتَّقَى
شرط دیگر پرهیزگاری، تقوا بعد از وفاداری به عهدالهی است؛ به این معنا که انسان در وفاداری خویش ادعایی نداشته و آن را تنها توفیقی از جانب خدای سبحان بداند؛ همچنین در برابر آن درخواستی نداشته باشد. تقوای دیگری که در پایبندی به تعهدات لازم است پرهیز از ناقص انجام دادن وظایف است.
اگر بنده در عمل به تعهد الهی خویش، نهایت تلاش خود را انجام دهد و خالصانه، بدون هیچ ادعا و درخواستی بندگی خویش را به کامل‌ترین شکل ممکن انجام دهد؛ خداوندی که محبوب همه اولیاء و عارفان است دوست‌دار او خواهد شد و چه بشارتی بالاتر از این؟!
زمانی که بنده به این باور برسد که محبوب خداست؛ تأیید یا تکذیب دیگران برای او اهمیتی نخواهد داشت.
عبودیت محض به معنای اطاعت در همه جوانب زندگی است.
لازم به یادآوری‌ست که همه بندگان توانایی پایبندی و وفاداری به عهد الهی و انجام وظایف بندگی به نحو احسن را دارند.
بشارت به امت اسلام
«كُنْتُمْ خَیرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَلَوْ آمَنَ أَهْلُ الْكِتَابِ لَكَانَ خَیرًا لَهُمْ مِنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَأَكْثَرُهُمُ الْفَاسِقُونَ»[4]
«شما بهترین امّتى هستید كه براى مردم ظاهر (و گزیده) شدهاید. به خوبىها فرمان مىدهید و از بدىها و زشتىها، نهى مىكنید و به خدا ایمان دارید. اگر اهل كتاب (نیز به چنین آئین درخشانى) ایمان آورده بودند، قطعاً برایشان بهتر بود. برخى از آنان مؤمن ولى بیشترشان فاسقاند»
خدای سبحان با استفاده از عبارت «کنتم» بیان می‌کند که امت پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله از قدیم به عنوان بهترین امت مطرح شده‌اند و به یقین خدای سبحان در کلام خود مبالغه نمی‌نماید. امت پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله از آن جهت که اهل امر به معروف و نهی از منکر و ایمان به خدا هستند؛ بهترین امت در عالم معرفی می‌شوند؛ بهتر از یاران موسی و حواریون عیسی علیهماالسلام.
زمانی که افراد متوجه امتیازات خود شود، به ارزش حقیقی خود پی برده و به آسانی از انجام منکرات اجتناب کرده و اقدام به معروف می‌نمایند.
یادآوری این حُسن سابقه، انگیزه‌ایست برای تقویت اعتقادات، مبادرت به انجام خیرات و پرهیز از منکرات.
بشارت دیگری که از بطن آیه برداشت می‌شود آن است که در این آیه خداوند، خود با بندگان سخن می‌گوید. این امر نشانه میزان اعتبار امت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌باشد.
تاریخ جلسه: 98/6/20 ـ 11 محرم 1441 ـ جلسه 8
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] سوره مبارکه آل‌عمران، آیه76
[2] «لَهُ مَقالیدُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ»، سوره مبارکه زمر، آیه63
[3] سوره مبارکه یس، آیه60 و 61
[4] سوره مبارکه آل‌عمران، آیه110
