خداوند در آیه 57 سوره مریم میفرماید:
« و ما او را (ادریس) به جایگاه و مقام بلندی ارتقا دادیم. »
در روایت وارد شده است: روزی حضرت ادریس با خداوند مناجات کرد و گفت: «خدایا! با وجود این مقدار فاصلهای که بین من و خورشید است، از حرارت آن چنان گرم میشوم که نزدیک است بسوزم، حال از تو درخواست دارم، فرشتهای را که حامل این حرارت است؛ در سایۀ عنایت خود از حرارت خورشید در امان نگاه داری!» خداوند سبحان دعای حضرت ادریس را درحق او مستجاب کرد. فرشته از خداوند حکایت را سوال کرد؟
خداوند فرمود:«یکی از پیامبران من در حق تو دعا کرد که حرارت خورشید تو را آزار ندهد. فرشته، از خدای سبحان اجازۀ تشرف به محضر حضرت ادریس را گرفت. در زمان ملاقات، حضرت ادریس به آن فرشته گفت:« وقتی بالا میروی مرا هم با خود، همراه کن!» به مجرد اینکه بالا رفت عزرائیل به او نگاه کرد که قبض روح او در کدام مکان باید انجام شود؟ آن زمان حضرت ادریس در مطلع آفتاب بود؛ به همین جهت، در آن مکان قبض روح شد. بنابر این روایت، خدای سبحان میفرماید:«ما در مرحلۀ اول حضرت ادریس را به آسمان بردیم و سپس قبض روح کردیم.»
و در روایت دیگری آمده است:« ادریس به آسمان رفت؛ اما در بهشت قرار گرفت و قبض روح نشد.»
بعضی گویند: «وَ رَفَعْناهُ مَكاناً عَلِيًّا»؛ یعنی «فِی مَقْعَدِ صِدْقٍ عِنْدَ مَلِيكٍ مُقْتَدِرٍ»[1] «در جايگاهى راستين، نزد فرمانروايى مقتدر.» ما حضرت ادریس را نزد خودمان قرار دادیم؛ البته بالاتر از آن جایگاه، جایگاههای دیگری هم وجود دارد؛ اما جایگاه حضرت ادریس متعالی است.
مفسرین گویند:«علوّ و تعالی، نسبی است؛ بنابراین او نسبت به بسیاری از پیامبران در علوّ درجه قرار دارد؛ اما نه نسبت به پیامبر اسلام؛ زیرا خداوند در مورد پیامبر اکرم فرمود
«وَ رَفَعْنا لَكَ ذِكْرَكَ»[2]
«و نام تو را بلند (آوازه) کردیم.»
«مَكاناً عَلِيًّا»؛ یعنی حضور دائم
در نگاه دیگر، بیان میشود که مکان مرتفع؛ یعنی صحنه حضور دائم. منظور از آیه، رفعتِ مکانی نیست، بلکه رفعت مقامی است.
بعضی گویند:حضرت ادریس در آسمان چهارم است که بین آسمان و زمین و عرش قرار دارد. ما او را در مکان مرتفع و متعالی قرار دادیم که او همیشه مشغول بندگی است؛ زیرا خداوند فرمود: سکنۀ آسمان ذرهای از عبادت خداوند اعراض ندارند:
«وَ لَهُ مَنْ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ مَنْ عِنْدَهُ لا يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِهِ وَ لا يَسْتَحْسِرُونَ«[3]
«و براى اوست هر كه در آسمانها و زمين است و كسانى كه نزد او هستند، از (براى) عبادت او تكبّر نمىورزند و خسته و درمانده نمىشوند.»
مفسری گوید: «ارتقای مقام بهمیزان اقبال به خداوند سبحان است.» هر قدر که انسان اقبال بیشتری به خداوند داشته باشد از رفعت مقامی بیشتری بهرهمند میشود.
تاریخ جلسه: 1400/2/11- ادامه جلسه بیست و ششم
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1]. سوره قمر، آیه 55
خیابان دولت، بلوار کاوه، خیابان اخلاقی شرقی، خیابان بهرام، کوچه محبوبه دانش غربی، پلاک ۱۲
حقوق برای موسسه علمیه السلطان علی بن موسی الرضا (ع) محفوظ است