خداوند در آیه 24 سوره نحل میفرماید:
«وَ إِذا قيلَ لَهُمْ ما ذا أَنْزَلَ رَبُّكُمْ قالُوا أَساطيرُ الْأَوَّلينَ»
«و هرگاه به آنان گفته شد: پروردگارتان چه نازل كرده است؟ گفتند: افسانههاى پيشينيان.»
«أَساطِيرُ» جمعِ «اسطوره» بهمعناى حكايات و افسانههاى خرافى است كه به صورت مكتوب درآمده باشد. در قرآن اين كلمه، نُه بار از زبان كفّار نقل شده كه در همۀ موارد همراه كلمۀ «اولين» است، يعنى آنها مىگفتند: اين حرفها تازگى ندارد؛ بلكه همان بافتههاى پيشينان است.
نکته قابل توجه در این آیه آن است که هرگاه سخن از تکبّر به میان میآید، معمولاً تکبّر در برابر دیگران (خلق) سریعتر به ذهن میرسد و پیش از تکبّر در برابر خداوند (خالق) مورد توجه قرار میگیرد؛ اما قرآن کریم بیان میکند که اولین نماد تکبّر، تکبّر در مقابل خداوند سبحان است.
مفسّران درباره دیدگاه متکبّرین میگویند: کافران اعتقاد دارند که شریعت اسلام تنها دستنوشته یا دلنوشتهای از گذشتگان است که در طول تاریخ سطر به سطر نگاشته شده و به آیندگان رسیده است، یا دین را مجموعهای از سخنان قدیمی، بیرونق و بیارزش میدانند که اعتبارش منقضی شده و قادر به پاسخگویی به مسائل و نیازهای کنونی جامعه نیست!
گاه اين سخن در عصر ما نيز شنيده میشود که گروهی گمان میكنند شریعت، زاییدۀخرافات ذهنی برخی از روحانيون است و سخن خدا و قرآن و دین نيست؛ در حالیكه قرآن میگويد:
شریعت بیان نظرات و کلام حق است؛ دستنوشته یا دلنوشتۀ گذشتگان یا آیندگان نیست. دین اسلام گفتار وحی و مجموعهای اعتقادی و پاسخگو به تمام نیازهای بشر در تمام قرون و اعصار است.
افراد با هیچ عنوانی قادر به تغییر کلام الهی نيستند و هرگز نمیتوانند در آن دخل و تصرّف كنند؛ همانگونه که قرآن میفرماید:
«إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُون»[1]
«همانا ما خود قرآن را نازل كرديم و قطعاً ما خود آن را نگاهداريم.»
در طول هزار و چهارصد سال تاریخ اسلام، همواره تحریفگران تلاش کردهاند تا از کلام الهی کم کنند یا بر آن بیفزایند؛ اما خداوند بهواسطۀ وجود مقدس امام زمان عجلالله تعالی فرجه، از دین محافظت کرده و میکند. این امر یکی از معجزات آشکار الهی است که قرآن به لطف خداوند همیشه از دست تحریفگران در امان مانده است.
در بخش قبلی گفته شد که خودبزرگبینی در برابر خدای سبحان به عنوان اولین نماد تکبّر معرفی شده است. در این زمینه میتوان گفت که چنین تفکری تنها مربوط به گذشته نیست؛ بلکه امروزه نیز گروهی از متکبّرین معتقدند قرآن و دین اسلام مجموعهای از سخنان خرافی و قدیمی است که نمیتواند پاسخگوی نیازهای امروز بشر باشد.
این افراد همچنین درباره نهجالبلاغه، صحیفه سجادیه و سایر آثار اهل بیت علیهمالسلام نیز چنین نظری دارند و معتقدند گفتار و افعال حضرات معصومین علیهمالسلام متناسب با سبک زندگی مردم زمان گذشته بوده و سیرۀ آنان الگوی قابل انطباق با زندگی مردم قرون حاضر نیست.
اگر کسی بر این عقیده باشد که سخنان اهل بیت علیهمالسلام تنها حرفهای قدیمی و بیفایدهای است که برای زندگی امروز انسانها پاسخی ندارد، متکبّر محسوب میشود. در حالیکه خداوند سبحان میفرماید: قرآن و حدیث، «تازه و نو» است؛ یعنی پاسخگوی نیاز بشر در همۀ اعصار و قرون میباشد.
«فَبِأَيِّ حَديثٍ بَعْدَهُ يُؤْمِنُون»[2]
«پس بعد از اين (آيات روشن)، به كدام سخن ايمان خواهند آورد؟»
با گذشت زمان، به اهمیت و شدت دامنه ارتباط خود با کلام وحی، سیره و سخنان معصومین علیهمالسلام بیشتر پی میبریم و درمییابیم:
آنان که غنیترند، محتاجترند
به همان میزان که از محضر قرآن و عترت بیشتر بهرهمند شویم، نیاز بیشتری به راهکارهای شریعت پیدا خواهیم کرد.
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1]. سوره حجر، آیه 9.
[2]. سوره اعراف، آیه 185.
خیابان دولت، بلوار کاوه، خیابان اخلاقی شرقی، خیابان بهرام، کوچه محبوبه دانش غربی، پلاک ۱۲
حقوق برای موسسه علمیه السلطان علی بن موسی الرضا (ع) محفوظ است