آیه 13: «مُتَّكِئِينَ فِيهَا عَلَى الْأَرَائِكِ لَا يَرَوْنَ فِيهَا شَمْسًا وَلَا زَمْهَرِيرًا»
«در آنجا بر تخت ها تکیه می زنند، در حالی که آفتابی [که از گرمایش ناراحت شوند] و سرمایی [که از سختی اش به زحمت افتند] نمی بینند.»
تکیه بر تخت قدرت
در آن بهشت‌ها بر تخت قدرت تکیه زده‌اند و علاوه بر اینکه خورشید ملایم می‌تابد تا از حرارت خورشید آزاری نبینند، برودتی هم وجود ندارد. اعتدال شگرفی در بهشت حاکم است.
“اریکه” به معنای تخت است. از آن رو که فرد ایثارگر بسیار قدرتمند بوده که توانسته اطعام کند و خوف از خدای سبحان داشته است؛ این توانایی با تکیه زدن بر اریکه قدرت به نمایش در می‌آید.
عرب به هر تختی “اریکه” نمی‌گوید، اریکه تخت در حجله است؛ در حجله‌ی وصل و خلوت‌خانه‌ی میان خود و خدا بر تخت قدرت تکیه می‌زنند.
تکیه زدند؛ یعنی بر کار خیر مستقر شدند و نمی‌خواهند به زودی از عمل خیر خود جدا شوند.
با خدای سبحان معامله کرده و با خدا هم به این معامله ادامه می‌دهند.
خدا برای ما کافی است
ابرار در هنگامه سختی‌ها و گرفتاری‌ها می‌گویند: خدا برای ما کافی است. نزد هیچ احدی سر خم نمی‌کنند. از توان بالایی بهره‌مند هستند و اعتدال دارند.
نه در تابش خورشید حقیقت ذوب می‌شوند و در فاصله دوری از آن قرار می‌گیرند که برودت موجب آزارشان شود.
زمهریر؛ یعنی همه توجه انسان به غیر خداست و به همین جهت دچار جمود می‌شود.
رؤیت نعمت و منعم
نیکان در بهشت هم نعمت را می بینند هم منعم را. گرچه در جنت ذات به سر می برند اما از نعمت هم غافل نیستند.
انسانِ بهشتی در زندگی ظاهری در عین حال که منعم را می‌بیند به نعمات هم توجه دارد. هم از نعمات استفاده می‌کند و هم از وصال حق بهره می‌برد.
اگر میان خدا و انسان فاصله ایجاد شود از برودت این دوری به زحمت می‌افتد، و هنگامی هم که بسیار نزدیک شود از حرارت آن ذوب می‌گردد. خدای سبحان میان خود و بنده‌اش تعادلی ایجاد می‌کند.
باید فاصله مناسب میان بنده و خدای سبحان رعایت شود تا هم او جلوه‌گری داشته باشد و هم بنده اجازه جلوه داشته باشد.
مفسری معتقد است: بر تخت نشستن نماد قبول است. خدای سبحان آنان را پذیرفت که در حجله وصل قرار گرفتند.
تدبیر بدون خدا خانمان سوز است
«شمس» حرارت تدبیری است که انسان برای خود انجام می‌دهد و برای خود برنامه ریزی می‌کند و زندگی خود را می‌سوزاند. اگر برنامه‌ریزی و تدبیر امور را به خدا بسپارد و به بندگی خود طبق فرامین الهی بپردازد دچار آسیب نخواهد شد.
«زمهریر» زمانی است که بر توان خود اعتماد می‌کنیم و موجب جمود و توقف اعمال ما می‌گردد.
ابرار اهل عمل و کار هستند، به حول و قوه الهی قیام و قعود دارند و در اعتدال به سر می‌برند. تنظیم هستند، و در اصطلاح روانشناسی دو قطبی نیستند. دائم لطف خدا و توفیقات الهی را می‌بینند.
یکی از مفسرین می‌گوید: “شمس” یعنی فقط مشتاق دیدار باشند و خدا را نبینند و “زمهریر” یعنی فقط او را ببیند.
ابرار در کمال اعتدال بندگی می‌کنند و در صراط مستقیم گام بر‌می‌دارند. صراط مستقیم صراط اعتدال و ثبات قدم است؛ گاه تند و گاه کند نیست. برنامه‌ریزی صحیح برای ابد دارند. بندگی دائم دارند نه گاه و بیگاه. اعتدال حکایت از دوام می‌کند.
تاریخ جلسه: 99/10/12
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
