«وَ سَلامٌ عَلَيْهِ يَوْمَ وُلِدَ وَ يَوْمَ يَمُوتُ وَ يَوْمَ يُبْعَثُ حَيًّا»
«سلام بر او باد! روزی که زاده شد، و روزی که به کام مرگ درافتد، و روزی که زنده برانگیخته خواهد شد.»
نکره بودن «سَلامٌ» دلالت بر تفخیم سلام خداوند در سه عالم دارد تا از هر آفتی مصون بماند.
ثمره سلام خداوند بر حضرت یحیی
درامان بودن از سلطۀ شیطان
سلام خداوند در مرحله ورود به عالم ماده مشمول حضرت یحیی می‌شود تا در طول حیات تحت سلطۀ شیطان و هوای نفس قرار نگیرد.
هم‌چنین در هنگام مرگ سلامی از خداوند بر او وارد می‌شود تا از عذاب و سختی عالم برزخ مصون بماند.
در قیامت هم سلام خداوند او را فرا می‌گیرد تا از نگرانی قیامت و عذاب آتش در امان بماند.
امنیّت الهی
سلام خداوند هر گونه وحشتی را در عوالم مختلف از حضرت یحیی دور کرد و سه عالم را برای او دارالسلام کرد.
مفسری گوید: نگرانی انسان در سه عالم بدین گونه است که در هنگام ورود به این عالم، از تعلق خاص به رحم مادر جدا می‌شود
در هنگام ورود به عالم آخرت بر گروهی وارد می‌شود که ناشناخته‌اند؛ زیرا ملکوت افراد در قیامت ظهور دارد؛ گرچه افرادی با او در عالم دنیا بوده‌اند؛ اما ملکوت آنان مشاهده نمی‌شد
در قیامت خود، شاهد نگرانی‌های عرصۀ محشر است؛
اما حضرت یحیی در همه این مواطن تحت نام «سلام» حق گرفت و از هر آفتی مبرّا بود.
توجه نداشتن به عالم دنیا و قبر
سوالی که مطرح می‌شود آن است سلام خدا بر حضرت یحیی در هنگام مرگ چه فایده‌ای دارد؟ در جواب مفسری گوید: سلام خداوند در دوران عمر حضرت یحیی، مانع تسلط شیطان بر او می‌شود و قوۀ شهوت و غضب نیز بر او حاکمیتی ندارد و در هنگام مرگ همواره خود را در محضر خداوند سبحان می‌داند؛ بنابراین به عالم دنیا و قبر توجهی ندارد و مرگ موجب تربیت و ارتقای مقام اوست. از عُجب و کبر و غرور مبرّاست و در هنگامۀ مرگ نیز از نگرانی‌های قیامت در امان بوده و از حیات طیّب بهره‌مند است.
حفاظت از یحیی
در نگاهی دیگر خداوند سبحان صیانت حضرت یحیی را عهده‌دار بود و از هر گونه زیغ و انحرافی او را مصون داشت و در قیامت از همه ابتلائات و سختی‌ها در امان است. به واسطۀ سلام خداوند، لحظه‌ای مخالفت با خداوند سبحان در ظاهر و باطن یحیی مشاهده نمی‌شود.
«سَلامٌ عَلَيْهِ يَوْمَ وُلِدَ»: گرچه حضرت یحیی وارد عالم ماده شد؛ اما از مادی‌شدن و گرایش به مادیات مصون مانده بود و به فنای خاص نائل شد: «يَوْمَ يَمُوتُ» و با «يَوْمَ يُبْعَثُ حَيًّا» بقای بعد از فنا نصيب او شد.
مفسری گوید: کلمه «عَلَیهِ» حاکمیت سلامتی او در کلیه عوالم را بیانگر است که به اذن حق از انواع آفات و خطرات مصون مانده بود.
سلام بر یحیی از چه وجودی صورت گرفت؟
- از ناحیه خداوند متعال؛
- ملائک سلام خداوند را به حضرت یحیی اعلام کردند؛
- سلام بر حضرت یحیی با سایر پیامبران تفاوتی خاص دارد، به عنوان مثال: در «سَلامٌ عَلَی نُوحٍ فَی العالَمِین»[1]و «سَلامٌ عَلَی اِبراهِیم»[2] به صورت مطلق سلام خداوند را بیان می‌کند؛ اما در سلام بر حضرت یحیی مزیت «يَوْمَ وُلِدَ» را داراست؛ یعنی از بدو تولد تحت این نام قرار گرفته است.
در روایتی ذکر شده است که روزی حضرت یحیی از ناحیه حضرت عیسی مورد خطاب قرار گرفت که: تو برتری؛ چون خداوند بر تو سلام نموده است؛ اما سلام خداوند به من تعلق نگرفته است؛ بلکه در آیه «وَ السَّلامُ عَلَيَّ يَوْمَ وُلِدْتُ وَ يَوْمَ أَمُوتُ وَ يَوْمَ أُبْعَثُ حَيًّا»[3]«و درود بر من روزى كه زاده شدم و روزى كه مى‌ميرم و روزى كه زنده برانگيخته مى‌شوم.»سلام خودم بر خودم مطرح می‌شود؛ البته بعضی مفسرین بیان می‌کنند: سلامی که در دوران کودکی از لسان حضرت عیسی خارج می‌شود؛ بیانگر سلام خداوند سبحان بر اوست؛ زیرا حضرت عیسی طفل معصوم و تنها فاعل امر الهی است.
- حضرت یحیی از آغاز خلقت تحت حراست و حفاظت حق قرار گرفت و تا هنگام مرگ هیچ‌گونه معصیتی از او مشاهده نشد و در هنگام بعث نیز از حیات طیبی بهره‌مند شد.
ارتباط دریافت خاص با تسلیم خالصانه
بعد از تسلیم و درخواست خالصانه، کمالات خاصی نصیب انسان می‌شود. حضرت یحیی عطای خداوند به حضرت زکریا بود که بعد از تسلیم و دعای خالصانه و جامع و کامل او بود؛ به همین جهت از سایر دریافت‌ها متفاوت و از هر گونه آسیبی محفوظ بود.
نقش دعای پدر
در «سَلامٌ عَلَیهِ» تحمل سختی حضرت زکریا بیان می‌شود؛ یعنی حضرت زکریا برای وصول به چیزی که بسیار منتظر آن بود، با دعای جامع و کامل، سختی زیادی را متحمل می‌شود. خداوند سبحان نیز در هنگامۀ عطا و پس از عطا حفظ او را به طور جامع و کامل عهده‌دار بود. و این امر نشانگر نقش دعای پدر بود.
ثمرۀ جلوۀ نام سلام خدا بر یحیی
مفسری گوید: خداوند سبحان جلوه‌گری نام ««سلام» خود را بر یحیای قلب داشت و قلب به برکت سلام خداوند، از عصمت بهره‌مند شد؛ به همین جهت قلب قدرت مشاهدۀ جمال حق را یافت. قلب به واسطۀ سلام خداوند، در دنیا و در برزخ و قیامت خود را در محضر خداوند می‌یابد و شاهد جمال حق است و به همین جهت مورد عتاب واقع نمی‌شود و غضب حق بر او وارد نمی‌شود.
مفسری گوید: سلام اول، تربیت و سلام دوم، عصمت حضرت یحیی در عالم برزخ و سلام سوم، وصال و شهود حق را به همراه داشت. قلب سلیم هر سه سلام را ادراک می‌کند و از هرگونه مخالفتی در محضر حق مبرّاست.
تاریخ جلسه؛ ۱۳۹۹.۹.۸ – ادامه جلسه ۷
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[3]. سوره مریم آیه 33
