تعریف تواضع
حسن بن جهم[1] نقل می‌کند:
«قُلْتُ: «فَمَا حَدُّ التَّوَاضُعِ؟» قَالَ: «أَنْ تُعْطِی النَّاسَ مِنْ نَفْسِكَ مَا تُحِبُّ أَنْ یعْطُوكَ مِثْلَهُ»»[2]
«از امام رضا علیه‌السلام پرسیدم: «تعریف تواضع چیست؟» حضرت فرمودند: «به دیگران چیزی عطا کنی که دوست داری مانند آن به خودت پرداخت شود»»
تواضع یعنی فرد برای دیگران کاری را انجام دهد که دوست دارد آن کار در حق خودش انجام شود و با آنان به گونه‌ای رفتار کند که دوست دارد با او این رفتار را داشته باشد.
امام برای توضیح تواضع از عبارت «تُعْطِی» از ریشه «إعطاء» استفاده می‌کنند را تا بیان دارند شرط تواضع عطاست. تواضع بخشش است اما نه بخششی بیهوده و بی‌فایده؛ بخشش در مورد چیزی به کار می‌رود که قابل استفاده و مفید می‌باشد.
در وهله اول شاید گمان شود که این پاسخ، در ظاهر رابطه‌ای با معنای تواضع ندارد چرا که در ذهن افراد، تواضع به معنای فروتنی و شکسته‌نفسی است. لکن با اندکی تأمل متوجه ارتباط معنای تواضع و کلام حضرت خواهیم شد:
عبارت «أَنْ تُعْطِی النَّاسَ مِنْ نَفْسِك…» به آن معناست که فرد در ارتباطات، دیگران را مانند خود بداند و به دلیل آن که دوست ندارد با او متکبرانه برخورد شود؛ خود نیز با دیگران فروتنانه رفتار کند. بدین منظور لازم است که فرد خود را در نزد خود شکسته و منیتی از او باقی نماند. تواضع در ظاهر، نوعی تعامل با دیگران است لکن در حقیقت تعامل با خود می‌باشد.
عطاء گاهی مادی و گاه رفتاری است. برخوردهای اخلاقی افراد با یکدیگر عطایایی‌ست که هر لحظه به یکدیگر پرداخت می‌نمایند.
دل به دل راه دارد!
در ادامه روایت قبل آمده است:
«قُلْتُ: «جُعِلْتُ فِدَاكَ أَشْتَهِی أَنْ أَعْلَمَ كَیفَ أَنَا عِنْدَكَ» فَقَالَ: «انْظُرْ كَیفَ أَنَا عِنْدَكَ»»[3]
«از امام رضا علیه‌السلام پرسیدم: «فدایت شوم! می‌خواهم بدانم من نزد شما چه جایگاهی دارم!» حضرت فرمودند: « نگاه کن من نزد تو چه جایگاهی دارم!(تو نیز نزد من همان جایگاه را خواهی داشت)»
به اندازه‌ای که فرد حضرات معصومین را قبول داشته و برای آنان اکرام و احترام قائل باشد؛ به همان اندازه مورد عنایت ایشان خواهد بود.
اگر فردی خواهان آگاه شدن از جایگاه خود نزد امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه است بایستی جایگاه حضرت را نزد خود بررسی کرده و توجه نماید در شبانه‌روز تا چه حد به یاد ایشان بوده و اظهار ارادت می‌نماید.
دعای بین اذان و اقامه
امام رضا علیه‌السلام فرمودند: (مستحب است) شخصی که به فُردی نماز می‌خواند بین اذان و اقامه این دعا را بخواند:
«بِاللَّهِ أَسْتَفْتِحُ وَ بِمُحَمَّدٍ ص أَسْتَنْجِحُ وَ أَتَوَجَّهُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ عَلَى آلِ مُحَمَّدٍ وَ اجْعَلْنِی بِهِمْ وَجِیهاً فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ وَ مِنَ الْمُقَرَّبِین»[4]
«به وسیله خدا نماز خود را شروع کرده و به وسیله پیامبر طلب موفقیت می‌کنم و به سوی تو می‌شتابم؛ پروردگارا بر محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله و آل او درود فرست و مرا به وسیله آن‌ها آبرومند در دنیا و آخرت و از مقربان درگاهت قرار بده»
یادآوری می‌شود یکی از اوقات استجابت دعا، بین اذان و اقامه است[5].
تاریخ جلسه: 87/1/19 ـ جلسه بیست و دوم
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] از یاران موسی بن جعفر و علی بن موسی علیهماالسلام و از راویان ثقه می‌باشد
[2] عیون اخبارالرضا، ج2، ص50
[3] عیون اخبارالرضا، ج2، ص50
[4] الفقه المنسوب الی الامام الرضا علیه‌السلام، ص98
[5] «اذا کان عند الأذان فتحت أبواب السماء و أستجیب الدعاء و اذا کان عند الإقامة لم ترد دعوة»، کنزالعمال، ج2، ص108
