کوک باشید
مهمترین جایی‌که زن و مرد باید سرحال (کوک) باشند خانواده است درحالی‌که گاه اتفاق می‌افتد هر یک از دو در بیرون از فضای منزل بانشاطند اما در منزل چنین نیستند.
قرآن می‌فرماید:
«وَ اذْكُرْ عَبْدَنا أَیوبَ إِذْ نادى رَبَّهُ أَنِّی مَسَّنِی الشَّیطانُ بِنُصْبٍ وَ عَذاب»[1]
«و به خاطر بیاور بنده ما ایّوب را، هنگامی که پروردگارش را خواند (و گفت: پروردگارا!) شیطان مرا به رنج و عذاب افکنده است.»
«نصب» به معنای کسالت است، عرب از این عبارت زمانی استفاده می‌کند که فرد سرحال نباشد، شیطان از این حربه برای تزلزل بنیاد خانواده بسیار استفاده می‌کند و چون به آن ظاهری موجه می‌دهد زن و مرد به خود اجازه می‌دهند که در منزل کسل و خسته باشند.
به عنوان مثال خانمی که سنش بالا رفته و داماد و عروس دارد از آشپزی کردن و چیدن میز برای همسرش تحت عنوان «پیر شدم» ، «توان ندارم» سرپیچی می‌کند اما زمانی‌که داماد یا عروس مهمان او می‌شوند همه چیز را مرتب سر میز قرار می‌دهد این خانم ضرورت اکرام به همسر را مشاهده نکرده که محبّت خویش را خرج دیگران کرده و این از ترفندهای شیطان است چون کم کم فضایی که زندگی می‌کند به سمت بی‌نشاطی می‌رود.
خدای سبحان زمانی که ملائک را معرفی می‌کند می‌گوید: «وَالنَّاشِطَاتِ نَشْطًا»[2] یعنی ملائک دائماً با نشاط‍‌ند و این نشان می‌دهند توجه خدای سبحان معطوف به فضایی است که در آن نشاط حقیقی وجود داشته و چون موانع سبب کمرنگ شدن توجه خدای سبحان گردد شیطان درآنجا نفوذ می‌کند.
مردان جذب فضای با نشاط خانواده می‌شوند
اگر هر یک از زن و مرد وضعیت و موجودی فعلی خویش را بپذیرند و شاکر نعمات و داشته‌ی خویش گردند دست آویزی برای تزلزل فضای خانواده ندارند. اگر نعمات در چشم آنان تکراری و خسته کننده نباشد و بدانند لحظه‌ای که در آن زندگی می‌کنند غیر قابل تکرار است لذت آن را خواهند برد.
روایت می‌گوید: «لکلِّ جدیدٍ لذةٌ»[3] اگر هر لحظه در نگاه ما تازه و جدید باشد لذت آن را خواهیم برد.
خانمی که منتظر همسر خویش است اگر بداند هر بار که ایشان از بیرون منزل به خانه وارد می‌شوند لحظه‌ای نو و جدید است و می‌توانست به عوض آنکه در فضای منزل منتظر همسر خویش باشد در بیمارستان یا پشت میله‌های زندان قرار داشته باشد به یقین شاکر ورود همسرش خواهد بود. علت کسالت ما تکراری شدن نعمات در چشم ماست و دین بر همین امر تکیه دارد که هیچ نعمتی تکراری نیست.
خارج کردن زندگی از یکنواختی
زن و مرد هر یک باید بکوشند که زندگی برای آنان جذابیّت لازم را داشته باشد. تغییر، نعمتی است که خدای سبحان به انسان عطا کرده تا زندگی خود را از یکنواختی رها کند.
اگر در فرهنگ اسلام توصیه به سفر رفتن می‌شود از آن روست که با این تغییر و جابجایی انسان تجدید قوا می‌کند و با انرژی بیشتری به ادامه زندگی می‌پردازد زن و مرد نیز باید از این امکان در زندگی بهره ببرند تا دچار ندامت و پشیمانی نگردند به عنوان مثال مردی که ازدواج مجدد کرده بود گفته بود هیچ‌گاه خوشی زمانی‌که با همسر دومم برای صرف غذا به رستوران رفتم فراموش نمی‌کنم.
این امر از آن روست که اولا همسر دوم برای او تکراری نبوده و ثانیاً فضا فضای نشاط آوری بوده گرچه بنیان این ازدواج مانند ازدواج اول محکم نیست و معایب بسیار زیادی دارد. حال اگر همسر اول ایشان این ضرورت را احساس می‌کرد که هر زمان تلاشی برای طراوت و جدید بودن خود و فضای خانواده‌اش به کار گیرد و به خواسته‌های همسرش بها دهد شاید هرگز چنین اتفاقی رخ نمی‌داد، زیرا آن مرد را دو امر جذب کرده بود که امکان آن برای همسر اول وجود داشت، اگر همسر اول تغییری در پوشش و یا ظاهر خود ایجاد می‌کرد و نسبت به ظاهر خویش بی‌تفاوت نبود همان اندک تغییر می‌توانست در نگاه همسرش جالب و قابل توجه باشد و اگر فضای خانه را آماده همسری که از بیرون آمده کرده بود نشاط و جذب لازم حاصل می‌شد.
ویژگی همسران موفق
گاهی این تغییر و نشاط با امور جزیی و ظاهری میسّر می‌گردد به همین خاطر گفته می‌شود که همسران موفق کسانی هستند که بیشترین هزینه را صرف لباسی می‌کنند که درخانه می‌پوشند نه لباسی که در مهمانی‌ها می‌پوشند البته این بدان معنا نیست که در بیرون از منزل لباس نامرتب بپوشند بلکه می‌توانند لباسی که برای مهمانی تهیه می‌کنند چندین بار استفاده کنند و تنوع پوشش را برای لباس منزل قرار دهند. گاه اتفاق می‌افتد که خانمی هزینه سنگینی برای لباسی پرداخت می‌کند که تنها یک شب در عروسی می‌پوشد در حالیکه هزینه برای خرید لباس مرتب در خانه ندارد.
امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند:
«لا ینْبَغِی لِلْمَرْأَةِ أَنْ تُعَطِّلَ نَفْسَهَا وَ لَوْ تُعَلِّقُ فِی عُنُقِهَا قِلَادَةً وَ لَا ینْبَغِی أَنْ تَدَعَ یدَهَا مِنَ الْخِضَابِ وَ لَوْ تَمْسَحُهَا مَسْحاً بِالْحِنَّاءِ وَ إِنْ کانَتْ مُسِنَّةً.»[4]
«امام صادق عليه السّلام فرمود: سزاوار نيست براى زن كه خود را بدون زينت رها كند اگر چه آويختن يك گردنبند عادى باشد، و شايسته و مطلوب نيست كه خضاب را از دست خود ترك كند اگر چه با حنا يك مرتبه بر دست خود بكشد هر چند سالمند باشد.»
در توضیح روایت باید بگوییم اگر زنی خود را از زینت رها کند عنوان «معطله» بر او بار می‌شود پیامبر برای استفاد از عبارت «معطله» سنی را بیان نفرمودند بلکه فرمودند زن باید زینت داشته باشد ولو با یک گردنبند. این عبارت باید توجه زنان را به خود جلب کند که بیش از آنکه به لوازم منزل و خرید آنها توجه داشته باشند به خود توجه کنند. گاه یک تصمیم نابجا شعله انتظار اطرافیان را بالا می‌برد مثلاً زنی که می‌توانست با مبلغی که در اختیار دارد لباس یا گردنبند ظریفی را برای خودش تهیه کند تا تغییری در ظاهرش حاصل شود آن هزینه را برای خرید ظرف آن هم ویژه مهمان بکار گرفته که این خود می‌تواند شعله انتظار همسرش را بالا ببرد.
زن و مرد باید مأمور خدا باشند
امیرالمؤمنین در خطبه 143می‌فرمایند:
«أَلَا وَ إِنَّ الْأَرْضَ الَّتِی تَحْمِلُكُمْ وَ السَّمَاءَ الَّتِی تُظِلُّكُمْ مُطِیعَتَانِ لِرَبِّكُمْ وَ مَا أَصْبَحَتَا تَجُودَانِ لَكُمْ بِبَرَکتِهِمَا تَوَجُّعاً لَكُمْ وَ لَا زُلْفَةً إِلَیكُمْ وَ لَا لِخَیرٍ تَرْجُوَانِهِ مِنْكُمْ وَ لَكِنْ أُمِرَتَا بِمَنَافِعِكُمْ فَأَطَاعَتَا وَ أُقِیمَتَا عَلَى حُدُودِ مَصَالِحِكُمْ فَأَقَامَتَا»[5]
«بدانید زمینى که شما را حمل مى کند، و آسمانى که بر سرتان سایه مى اندازد فرمانبردار پروردگار شمایند، برکات خود را به شما ارزانى مى دارند نه به خاطردلسوزى و نه براى نزدیکى جستن به شما و نه براى خیرى که از شما توقع دارند، بلکه از جانب حق براى رساندن منافع به شما مأمورند پس خدا را اطاعت کرده‌اند و دستور دارند به مصالح شما قیام کنند پس قیام کردند»
آنچه سبب می‌شود که آسمان و زمین هیچ‌گاه با یکدیگر درگیر نشوند و مشکلی میان آنان نباشد از آن روست که هر دو به عنوان مأمور خدای سبحان به وظایف خویش عمل می‌کنند، زن و مرد نیز اگر خود را بنده خدا بدانند و به خود یادآوری کنند که طرف مقابل آنها خداوند است نه هر یک از اعضای خانواده‌شان هرگز با اطرافیان خود و یا با یکدیگر درگیر نمی‌شوند.
مادری که برای فرزندان زحمت می‌کشد اگر با خدا معامله کند باید بداند چنانچه فرزندانش شاکر خدمات و زحمات او نیستند خداوند شاکر است. و همسری که می‌داند برای ممانعت از هم پاشیدن کانون خانواده باید فضای آن را از کسالت و بهانه‌گیری و یکنواختی دور کند باید باور کند خداوند جبران این زحمت را خواهد کرد. آنچه لازم است مجدد یادآوری شود آن است که هر آنچه زن و مرد انجام می‌دهند اگر به عنوان وظیفه‌ای از سوی حق بدانند به یقین بازگردان آن را از سوی خدای سبحان خواهند داشت.
پرهیز از تهدید
در فضای خانه باید امنیّت فکری حاکم باشد زیرا تهدید از سیاست‌های فرعون است.
قرآن در سوره مبارکه شعرا آیه 49 از زبان فرعون می‌فرماید:
«لَأُقَطِّعَنَّ أَیدِیكُمْ وَ أَرْجُلَكُمْ مِنْ خِلافٍ وَ لَأُصَلِّبَنَّكُمْ أَجْمَعین»
«دستها و پاهای شما را بعکس یکدیگر قطع می‌کنم، و همه شما را به دار می‌آویزم!»
این شکل تهدید شکل حاد و سخت تهدید است که از سوی فرعون صورت گرفت و ما نیز گاه گرفتار این تهدید می‌شویم. اگر به این فکر کنیم که این شیوه شیوه‌ای فرعونی است از چنین روشی پیروی نخواهیم کرد.
تاریخ جلسه: 98/4/26- جلسه 3
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] – سوره مبارکه ص، آیه 41
[2] – سوره مبارکه نازعات، آیه 2
[3] – شرح الكافي-الأصول و الروضة (للمولى صالح المازندراني)، ج2، ص: 202
[4] – من لا يحضره الفقيه , جلد 1 , صفحه
[5] – نهج البلاغه، خطبه 143، ص 433
