«هَیهَاتَ مِنَّا الذِّلَّة»
چه اموری موجب عزت و چه اموری موجب ذلّت است؟
انتخاب صحیح، عامل عزّت
سوره مبارکه بقره، آیه112
«بَلَى مَنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ فَلَهُ أَجْرُهُ عِندَ رَبِّهِ وَلاَ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاَ هُمْ يَحْزَنُونَ »
«آرى هر كس كه خود را با تمام وجود به خدا تسليم كند و نيكوكار باشد پس مزد وى پيش پروردگار اوست و بيمى بر آنان نيست و غمگين نخواهند شد»
- یکی از عوامل عزت، انتخاب صحیح است.
- قرآن می‌فرماید اگر کسی تمام وجود خود را به خدای سبحان تسلیم کند درحالی که تسلیم بودن خود را نمی‌بیند و فقط خدا را می‌بیند اجرش نزد خدای سبحان است و هیچ نگرانی‌ای ندارد «… مَنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ فَلَهُ أَجْرُهُ عِندَ رَبِّهِ وَلاَ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاَ هُمْ يَحْزَنُونَ»
- احسان یعنی مشاهده خداوند و ندیدن خود بنابراین هر زمان خیرات و کمالات‌مان را مشاهده کردیم از عنوان محسن بی بهره‌ایم.
- گرچه محسنین درخواست اجری از خداوند نکرده اند اما قرآن می‌فرماید خدای سبحان خود اجرشان را بر عهده می گیرد «فَلَهُ أَجْرُهُ» و انان را در اوج قرب و حضور قرار می‌دهد «عِندَ رَبِّهِ» و هیچ نگرانی‌ای از آینده ندارند «وَلاَ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ» و بابت گذشته‌شان حسرتی نمی خورند «وَلاَ هُمْ يَحْزَنُونَ».
- بعضی تفاسیر می‌فرمایند اجر خاص خداوند به محسنین معرفت است« فَلَهُ أَجْرُهُ»، معرفت خداوند و ولی او.
- « أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلّهِ» در صورتی است که انسان در همه امور خود را تسلیم احکام شرع کند.
- تسلیم محض بودن در صورتی محقق می‌شود که جهت‌گیری بنده توحیدی باشد نه دنیوی.
- «عِندَ رَبِّهِ» اجر در حضورحق بودن است، این اجر به قدری لذت بخش است که نه انسان نگرانی‌ای بابت آینده دارد و نه نگران گذشته است.
حبّ دنیا ، عامل ذلت
سوره مبارکه بقره، آیه114
«وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّن مَّنَعَ مَسَاجِدَ اللّهِ أَن يُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ وَسَعَى فِي خَرَابِهَا أُوْلَئِكَ مَا كَانَ لَهُمْ أَن يَدْخُلُوهَا إِلاَّ خَآئِفِينَ لهُمْ فِي الدُّنْيَا خِزْيٌ وَلَهُمْ فِي الآخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيمٌ »
«و كيست بيدادگرتر از آن كس كه نگذارد در مساجد خدا نام وى برده شود و در ويرانى آنها بكوشد آنان حق ندارند جز ترسان لرزان در آن [مسجد]ها درآيند در اين دنيا ايشان را خوارى و در آخرت عذابى بزرگ است »
- قرآن می‌فرماید گروهی در دنیا ذلیل هستند و در آخرت نیز گرفتار عذابی گسترده می‌شوند، ظالمانی که به تعبیر قرآن چه کسی از آنان ظالم تر است؟!
- ظالم‌ترین‌ها کسانی هستند که در مسجد دلشان (دل مسجد و خانه خداوند است زیرا القَلبُ حَرَمُ الله ) در عوض محبت و معرفت مولا، حبّ و شوق و فکر دنیا باشد و این امور مانع یاد خداوند شود به همین جهت گرفتار ذلت می شوند.
- همانطور که اگر در مسجد ظاهری با تمام وسعت و زیبایی‌اش نمازی اقامه نشود ویرانه‌ای بیش نیست خانه دل نیز اگر فاقد حبّ خداوند و اولیای او باشد ویرانه‌ای بیش نیست.
- یکی از معانی مساجد، مواضع سجده است که هنگام سجده باید بر زمین نهاده شود (پیشانی،کف دو دست و …) و متوجه یاد خداوند باشد تا نشان خضوع در برابر حق باشد. در عالم باطن نیز اگر قلب و جسم خضوع در برابر مولا نداشته باشد و یاد خدا را نکند گرفتار ذلت می شود.
- قرآن عذاب این دسته از افراد را خزی به معنای خواری و ذلت عنوان کرده است.
- بعضی مفسرین معتقدند ذلت، غصه خوردن بابت دنیا و امور دنیوی است که مانع بندگی می‌شود.
تاریخ جلسه : 97/7/27 ـ جلسه 9
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
