مدیریت از نگاه قرآن و روایات
در عین این که در نظر بدوی و ابتدایی گمان می‌کنیم حتماً برای طرح این بحث باید زیر‌مجموعه‌ای داشته باشیم ولی با نگاه دقیق‌تر متوجه می‌شویم که حتی برای اداره افکار و رفتار خودمان هم آشنایی با این مبحث ضروری است .
در جایگاهی که نقش اداره امور به ما سپرده شده است چه اداره وجود خود، چه اطرافیان ، چه در حد وسیع یا محدود باید سلسله دستورالعمل‌هایی را از شرع رعایت کنیم.
تعریف کردن
یکی از ابزار مدیریت تعریف از زیر مجموعه است. در مدیریت صحیح چه در ارتباط با مجموعه اطراف، چه در وجود خود باید تعریف و تشویق و حمایت صورت بگیرد.
کسانی را که تحت نظرتان هستند مورد تعریف و تشویق قرار دهید و خوبی‌های آنها را متذکر شوید، در قرآن نیز خدای سبحان به پیامبر می‌فرماید:
«… وَصَلِّ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلاَتَكَ سَكَنٌ لَّهُمْ وَاللّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ»[1]
«پیامبر! بر آنها (کسانی که مطیع تو هستند و زکاتشان را به تو پرداخت می کنند) درود بفرست (و از آنان تعریف کن )که درود و تعریف تو مایه آرامش آنان است و خدا شنوای داناست»
قرآن به تعریف کردن خداوند از مؤمنین نیز اشاره می‌کند و می‌فرماید:
« هُوَ الَّذي يُصَلِّي عَلَيْكُمْ وَ مَلائِكَتُهُ …»[2]
«خدا و ملائکه اش برای مؤمنین درود می فرستند … »
امیرالمؤمنین در توصیه به مالک اشتر می فرمایند:
« وَاصِلْ فِي حُسْنِ الثَّنَاءِ عَلَيْهِمْ وَ تَعْدِيدِ مَا أَبْلَى ذَوُو الْبَلَاءِ مِنْهُم ْ فَإِنَّ كَثْرَةَ الذِّكْرِ لِحُسْنِ فِعَالِهِمْ تَهُزُّ الشُّجَاعَ وَ تُحَرِّضُ النَّاكِلَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَى»[3]
« و همواره آنان (سپاهیانت) را ستايش كن، و كارهاى مهمّى كه انجام دادهاند بر شمار، زيرا يادآورى كارهاى ارزشمند آنان، شجاعان را بر مىانگيزاند و ترسوها را به تلاش وامىدارد، إن شاء‌الله.»
حسن ثنا و تعریف به معنی بیان کمالات و توانمندی هاست نه تعریف افراطی و یا بیجا.
حضرت توصیه نکردند کارهای کسانی که تحت نظرمان هستند را ذکر کنید بلکه توصیه به زیاد ذکر کردن دارند. این کار دو اثر دارد: افراد قدرتمند و توانا، قدرتمند‌تر می شوند و بیشتر فعالیت می‌کنند و از طرفی افرادی که از کار و فعالیت خودداری می‌کنند تحریک می‌شوند و در نهایت به کار رو می‌آورند و یا اگر غفلت از کار خیری دارند با زیاد مطرح کردن از آن خیر غافل نمی‌شوند.
تعریف به قدری باید پیاپی باشد که فرد جایی برای سستی و عدم انجام وظیفه نداشته باشد و با تعاریف مکرر انرژی برای انجام کار را داشته باشد.
تعریف «واصل» تعریفی است که به فرد برسد بنابراین تعریف پشت سر افراد شامل این عنوان نیست بلکه تعریف باید در مقابل فرد و در حضور او صورت گیرد.
تعمیم ندادن مشکل
یکی از اموری که در مدیریت بسیار حایز اهمیت است اینکه اگر از کسی ناراحتید یا به مشکلی برخورد کردید آن را به دیگران تعمیم ندهید و ناراحتی‌تان سبب ناراحتی دیگران نشود.
امیرالمؤمنین علیه‌السلام در نامه مالک اشتر می‌فرمایند:
« لا تضيفنّ بلاءَ امرئ الى غيره»[4]
«مشکل یکی را به بقیه تعمیم نده.»
مشکل یکی را به افراد دیگر تعمیم ندهیم و با بقیه این معامله را نکنیم و همه را مقصر ندانیم. نه تصور خود را به دیگران تعمیم دهیم نه برخورد‌مان را، به عنوان مثال اگر در زندگی مشترک موفق نیستیم آن را به همه مردان و یا زنان سرایت ندهیم و نگوییم تمام مردان یا تمام زنان فلان گونه هستند و با همه همان رفتار شرطی گونه را نداشته باشیم.
تاریخ جلسه: 97/4/26 ـ بخش 3
این جلسه ادامه دارد…
«برگرفته از کلام استاد زهره بروجردی»
[1] سوره مبارکه توبه، آیه 103
[2] سوره مبارکه احزاب، آیه 43
[3] نهج البلاغه، نامه امیرالمؤمنین (ع) به مالک اشتر
[4] همان
