عواقب جهل بشر
ما ناگزیر از روابط انسانی هستیم و برای این روابط انسانی سالم نیاز به آموختن داریم و این در حالی است که در عصری زندگی می کنیم که امکان آموزش فراهم است و همه چیز قابلیت آموزش را دارد. باید آموزش گرفت تا بتوان خوب زندگی کرد. بسیاری از مشکلات زندگی به جهت جهالت ماست و بعد از آگاهی درمی‌یابیم که انجام آن امر تا چه اندازه آسان و به راحتی قابل اجرا بوده و به سهولت می‌شد از آن گردنه عبور کرد. مشکل اصلی انسان جهل اوست، باید آگاه شود تا از مشکلات عبور کند.
جهل عامل مردودیّت
در دعای ابوحمزه ثمالی به خدای سبحان عرض می‌کنیم:
«لَا تَرُدَّنِي بِجَهْلِي»
«خدایا به دلیل جهالتم مرا مردود مکن»
با این درخواست معلوم است جهالت، مُهر مردودیت بر انسان بار می‌کند. هر نوع جهالتی سبب می‌شود تا انسان از مقبولیت حضرت حق دور گردد و مردود شود.
از امور مهمی که باید آموزش بگیریم و به یافته‌های قدیم خود اکتفا نکنیم، روابط انسانی است و آموزش صحیح این رابطه ها.
گاهی رابطه‌های انسانی امری قهری و طبیعی است و در ظاهر نیازی به آموختن ندارد، مانند رابطه مادر و فرزند، اما کیفیت همین رابطه‌ها نیز قابلیت ارتقا دارد. رابطه مادر و فرزند به طور طبیعی در نهاد هر دو وجود دارد اما گاه به دلیل بسیاری از بی‌توجهی‌ها و جهالت‌ها در گذر زمان رو به ضعف و فتور و نقص می‌رود و گاه تا مرز خاموشی و از بین رفتن رابطه‌ها به پیش می‌رود.
کلاس مهارتهای ارتباطات بر آن مهم است که در محضر قرآن و عترت آموزش بگیریم که ارتباط سالم چه ارتباطی است و ارتباطات سالم چگونه ارتقا پیدا می کند و موانع سلامت ارتباط چیست.
روابط انسانی امری است قهری
اصل رابطه امر قهری است، نمی‌توان از ارتباط با دیگران شانه خالی کرد. هرکس ممکن است که به دیگری نیاز مالی، عاطفی، روحی، داشته باشد. هرچند خداوند سبحان نیاز انسان را تأمین می‌کند اما تأمین کردن این نیاز به واسطه افراد صورت می‌گیرد، کسی نمی‌تواند از اصل ارتباط خارج شود، حال ممکن است این ارتباط در دنیای واقعیت باشد یا در دنیای مجازی.
ارتباطات سالم به شدت در سلامت جسمی تأثیرگذار است. بسیاری از بیماری‌های افراد به دلیل بد‌بینی‌ها، سوء تفاهم‌ها و اعلام نشدن صحیح نیازها یا سرکوبی نیازها و دریافت نکردن کرامت‌های انسانی است. در بسیاری از زمان‌ها رسیدگی به یک بیمار جسمی حال او را بهبود می‌بخشد و حتی گاه سلامتی کامل به او باز می گردد. با تلقین‌های درست، جسم او سلامت خویش را باز می یابد.
در بحث فرا‌‌درمانی تاثیر روح بر بیماری‌های جسمی بسیار است. تأثیر القائات صحیح در بیماری‌های جسمی می‌تواند سلامت را به طور کامل به بیمار برگرداند. القائاتی که افراد به یکدیگر می‌کنند در فیزیولوژی بدن بسیار موثر است. اگر ما طالب سلامت خویش و اطرافیان خود هستیم به روابط سالم نیاز داریم و باید مهارت های ارتباطی را بیاموزیم.
اگر ما مهارتهای ارتباطی سالم با دیگران نداشته باشیم بر جسم اثرات مخربی دارد، زیرا زمانی که افراد با یکدیگر ارتباط سالم برقرار نکنند سوء تفاهم ها ایجاد می‌شود و سوء تفاهم‌ها به دلگیری و دلخوری منجر می‌شود و گاه فرد را به انزوا می‌کشاند.
قرآن در سوره عنکبوت در آیه 41 می‌فرماید:
«إِنَّ أَوْهَنَ الْبُيُوتِ لَبَيْتُ الْعَنْكَبُوت»
«همانا سست‌ترین خانه‌ها، همان خانه عنکبوت است.»
اَوهَن البیوت بودن به معنای عزلت و کناره‌گیری بکار رفته است. این حیوان نه انرژی دریافت می‌کند و نه انرژی پرداخت می‌کند. اگر کسی دارای این خصلت عنکبوت باشد مرتباً با خویش درگیر است و این درگیری با خویش از او فردی خشمگین می‌سازد، خشم بر جسم او آثار مخرب دارد و اعتماد به نفس حقانی را از میان می برد و فرد احساس تحقیر و سرکوب شدن دارد.
اگر در این کلاس به فراگیری مهارتهای ارتباطات تأکید داریم از آن روست که زمان زیادی از عمر هرکس در ارتباط با دیگران سپری می‌شود. اگر زمان ارتباط فضا سالم باشد اکثر عمر انسان به سلامت طی می‌شود و اگر روابط ناسالم باشد نه تنها دنیای فرد درگیر می شود، بلکه تبعات عدم سلامت عالم برزخ و قیامت او را درگیر می‌کند و این در حالی است که تبعات قیامت بسیار دردناک‌تر است.
انواع ارتباطات
ارتباطات ما دو بخش دارد:1. گفتاری 2. غیر گفتاری است.
گاهی من از طریق کلام با دیگری ارتباط برقرار می‌کنم و گاه از طریق غیر کلام.
ارتباط کلامی مشخص است اما ارتباط غیر کلام می‌تواند در هیأت ظاهری هویدا گردد که شامل رفتار و احساسات می‌شود، حتی گاه حالت نگاه، پوشش و روش، نحوه نشستن فرد می‌تواند در ارتباطات غیر کلامی جای گیرد.
قرآن و روایات برای هر دو روش راهکار‌هایی را مشخص کرده که هم در زمینه ارتباطات کلامی ما را با یک سلسله مهارت‌ها مواجه می‌کند و هم در ارتباطات غیر‌کلامی.
همه قابلیت تغییر را داریم
در ادعیه آمده است:«حَوِّلْ حَالَنَا إِلَى أَحْسَنِ الْحَال» یعنی خدایا حال مرا از آنچه هست بهتر کن. با توجه به این دعا باید گفت وضعیت درخواست کننده در زمان درخواست بد نیست. بلکه وضعیت او حسن است اما او در پی احسن است. انسان در هر وضعیتی قابلیت ارتقا دارد، انسان کمال طلب است، هیچکس ار کمال و ارتقا بیزار نیست، تنها مشکلی که وجود دارد این است که نوعاً افراد وضعیت فعلی خویش را کامل می‌بینند و نیازی به تغییر احساس نمی‌کنند و مشکل از اینجا آغاز می‌شود. کمال طلبی فطری بشر است، مثلاً اگر من در بحث پخت غذایی تخصص داشته باشم اما آن غذا را در جایی دیگر بخورم که بسیار به من مزه کند حتماً دستور پخت آن را خواهم گرفت. چون در ذاتم این ارتقا وجود دارد.
در دعای مکارم الاخلاق آمده است:
« بَلِّغْ بِإِيمَانِي أَكْمَلَ الْإِيمَانِ، وَ اجْعَلْ يَقِينِي أَفْضَلَ الْيَقِينِ، وَ انْتَهِ بِنِيَّتِي إِلَى أَحْسَنِ النِّيَّاتِ، وَ بِعَمَلِي إِلَى أَحْسَنِ الْأَعْمَال»
« ايمان مرا به كاملترين درجات ايمان و يقين مرا به برترين مراتب يقين و نيّت مرا به نيكوترين نيت‌ها و عمل مرا به بهترين اعمال فرا بر.»
همه عبارات این دعا در ابتدا افضل التفضیل است، یعنی هرچه هستم می‌خواهم بسیار بهتر باشم. قابلیت اصلاح در هر سنی وجود دارد، ما اگر خود را اصلاح نمی‌کنیم از آن روست که اشکالات خویش را توجیه می‌کنیم و موجّه می‌دانیم.
روابط سالم چیست؟
در ارتباط سالم هم پیام ها خوب داده می‌شود و هم خوب دریافت می‌گردد، گاهی اوقات من خوب سخن می‌گویم اما نظر طرف مقابل را خوب دریافت نمی‌کنم، این ارتباط سالم نیست. حتی گاهی نظر طرف مقابل را کامل دریافت می‌کنم اما توان بیان کردن نظر خویش را ندارم و نمی‌توانم نظر خود را به دیگری منتقل کنم، این رابطه هم سالم نیست. در رابطه درست هم پیام خوب دریافت می‌شود و هم پیام خوب ارسال می‌گردد، به همین جهت است که برای رابطه سالم به مخاطب شناسی اجمالی نیاز داریم که خوب سخن بگوییم و سخن طرف مقابل را خوب ادراک کنیم.
تاریخ جلسه: 97/4/17
«برگرفته از کلام استاد زهره بروجردی»
