اصلاح و ساماندهی درخواست‌ها
«إِذْ قَالَ الْحَوَارِيُّونَ يَا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ هَلْ يَسْتَطِيعُ رَبُّكَ أَن يُنَزِّلَ عَلَيْنَا مَآئِدَةً مِّنَ السَّمَاءِ قَالَ اتَّقُواْ اللّهَ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ * قَالُواْ نُرِيدُ أَن نَّأْكُلَ مِنْهَا وَتَطْمَئِنَّ قُلُوبُنَا وَنَعْلَمَ أَن قَدْ صَدَقْتَنَا وَنَكُونَ عَلَيْهَا مِنَ الشَّاهِدِينَ * قَالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ اللَّهُمَّ رَبَّنَا أَنزِلْ عَلَيْنَا مَآئِدَةً مِّنَ السَّمَاءِ تَكُونُ لَنَا عِيدًا لِّأَوَّلِنَا وَآخِرِنَا وَآيَةً مِّنكَ وَارْزُقْنَا وَأَنتَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ »[1]
« و [ياد كن] هنگامى را كه حواريون گفتند اى عيسى پسر مريم آيا پروردگارت مىتواند از آسمان خوانى براى ما فرود آورد [عيسى] گفت اگر ايمان داريد از خدا پروا داريد * گفتند مىخواهيم از آن بخوريم و دلهاى ما آرامش يابد و بدانيم كه به ما راست گفتهاى و بر آن از گواهان باشيم* عيسى پسر مريم گفت بار الها پروردگارا از آسمان خوانى بر ما فرو فرست تا عيدى براى اول و آخر ما باشد و نشانهاى از جانب تو و ما را روزى ده كه تو بهترين روزى دهندگانى»
پیش از آنکه این موضوع را به عنوان یکی از ویژگیهای مدیر بررسی کنیم آیه مذکور را بررسی می‌کنیم تا در توضیح و تأمل آیه بتوان این ویژگی را بیشتر تبیین کرد.
در این آیات حواریون به حضرت عیسی گفتند: «هَلْ يَسْتَطِيعُ رَبُّكَ أَن يُنَزِّلَ عَلَيْنَا مَآئِدَةً مِّنَ السَّمَاءِ» آیا خدای تو این قدرت را دارد که مائده ای از آسمان نازل کند؟
اطرافیان حضرت عیسی درخواستی گستاخانه از وی کردند که درخواست آنان نیاز به اصلاح داشت، گستاخی آنان در این کلام هویدا شد:«هَلْ يَسْتَطِيعُ رَبُّكَ»؛«آیا پروردگار تو استطاعت و قدرت انجام این کار را دارد»، آنان جسارت کردند و خدای قادر و توانا را ناتوان دیدند.
حضرت عیسی پاسخ قابل تأمل به آنان می‌دهد، ابتدا ایشان مختصراً گفتند«قَالَ اتَّقُواْ اللّهَ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ» اگر باور صحیح دارید از چنین پیشنهادی پرهیز کنید.
حواریون نظر خود را توجیه کردند و گفتند «نُرِيدُ أَن نَّأْكُلَ مِنْهَا وَتَطْمَئِنَّ قُلُوبُنَا وَنَعْلَمَ أَن قَدْ صَدَقْتَنَا وَنَكُونَ عَلَيْهَا مِنَ الشَّاهِدِينَ» آنان در ابتدا می‌خواستند بخورند و به غریزه خوردن خویش بها دادند پس خواستند تا دلشان آرام شود و سپس اینکه اعلام کردند ما می‌خواهیم صادق الوعد بودن تو را تصدیق کنیم و این کار را به عنوان معجزه الهی اعلام کنیم.
حضرت عیسی می‌دانستند جسارت حواریون از روی جهالت آنان است و تعمدی ندارند و غرض خاصی نیست، آنچه سبب چنین درخواستی شده غفلت و جهالت اطرافیان عیسی بوده از همین رو حضرت درخواست حواریون را اصلاح می‌کند و می‌گوید «اتَّقُواْ اللّهَ» و در انتها دعا می‌کند:
« … اللَّهُمَّ رَبَّنَا أَنزِلْ عَلَيْنَا مَآئِدَةً مِّنَ السَّمَاءِ تَكُونُ لَنَا عِيدًا لِّأَوَّلِنَا وَآخِرِنَا وَآيَةً مِّنكَ وَارْزُقْنَا وَأَنتَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ»[2]
«… بار الها پروردگارا از آسمان خوانى بر ما فرو فرست تا عيدى براى اول و آخر ما باشد و نشانهاى از جانب تو و ما را روزى ده كه تو بهترين روزىدهندگانى»
حضرت عیسی درخواست حواریون را به طور کلی رد نکرد، بلکه پس از شنیدن درخواست آنان گفت «اتَّقُواْ اللّهَ» و بعد درخواست ایشان را اصلاح کرد.
حواریون گفته بودند «رَبُّكَ»؛«خدای تو» و عیسی می‌گوید «رَبَّنَا»؛«خدای ما» و سپس درخواست مائده را مطرح می‌کند، مائده‌ای که موجب عود و بازگشت آنان به سوی خدا شود و مایه سرور آنان گردد مائده‌ای است که فقط خوردن به تنهایی نباشد بلکه اعجاز خدا در این مائده به نمایش گذاشته شود و بتوانند از این مائده بهترین بهره‌برداری شود، حضرت عیسی در پایان آیه می‌گوید« وَأَنتَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ»؛«تو بهترین روزی رسانی» ادب در دعا و درخواست مطرح شد.
- گاهی زیرمجموعه شما درخواست‌های نامناسبی دارند اما با بررسی درخواست‌ها معلوم می‌شود که نفس درخواست بد نیست بلکه باید به آن جهت داده، در اینجا وظیفه مدیر اصلاح و ساماندهی به درخواست است به گونه‌ای که ادب در آن اعمال شود.
ـاگر افراد زیرمجموعه‌ی مدیر درخواستی صرفاً مادی داشتند نباید آنها را سرزنش کرد که چرا طلب مادی دارند بلکه باید درخواست آنها اصلاح شود و ارزش‌های معنوی را مقدم بر ارزش مادی کنیم و این امر باید چنان به پیش رود که هر دو نعمت معنوی و مادی با خوشی و سرور همراه باشد.گاهی افراد مادیات و یا معنویات را دارند اما خوش نیستند.
- یک نکته بسیار مهم در این آیه این است که حضرت عیسی برای زیر مجموعه‌اش درخواست می‌کند « تَكُونُ لَنَا عِيدًا لِّأَوَّلِنَا وَآخِرِنَا»، عید یوم‌السرور است، خدایا داده‌های تو به ما مایه سرور باشد و ما گرفتار داده‌ها نشویم و از آنها بهترین استفاده را کنیم.
- مدیر هر مجموعه‌ای به عنوان بزرگتر فکری باید درخواست زیرمجموعه خود را اصلاح کند نه آنکه با آنها برخورد کند، او باید مسئولیت اصلاح درخواست زیرمجموعه را بپذیرد تا خداوند سبحان عنایت خاص خود را به او و اطرافیان داشته باشد.
حضرت عیسی به عنوان بزرگتر فکری نمی‌فرماید خدایا! حواریون تربیت شدگان حریم من هستند و هر آنچه طلب می‌کنند در اختیارشان قرار بده بلکه درخواست آنان را اصلاح می‌کند.
گاهی گمان می‌شود رحم آنست که از خدا درخواست کنیم هرآنچه زیردستان ما طلب می‌کنند در اختیارشان قرار گیرد درحالی که این نیست، بلکه باید درخواست ساماندهی شود که ثمره درخواست خوب باشد.
تکریم زیرمجموعه
در مدیریت صحیح اساس باید بزرگداشت اطرافیان باشد نه تحقیر.
خدای سبحان در آیه 54 سوره مبارکه زخرف می‌فرماید:
«فَاسْتَخَفَّ قَوْمَهُ فَأَطَاعُوهُ إِنَّهُمْ كَانُوا قَوْمًا فَاسِقِينَ»
«پس قوم خود را سبكمغز يافت [و آنان را فريفت] و اطاعتش كردند چرا كه آنها مردمى منحرف بودند»
این آیه درباره فرعون است، فرعون قومش را سبک و تحقیر کرد، قومش هم تحقیر پذیر بودند و اطاعتش را کردند، قوم او قوم فاسقی بودند که اطاعت فرعون را کردند.
- از مفهوم مخالف آیه استنباط می‌شود اگر قرار است مدیریت فرعونی نباشد بلکه الهی باشد باید اساس بر بزرگداشت و تکریم اطرافیان قرار گیرد نه اساس بر تحقیر، مدیر باید برای اطرافیان خویش حرمت قائل باشد و به خواسته‌هایشان توجه کند و آنها را حقیر و ناچیز نبیند.
- ادبیات گفتاری مدیر باید ادبیات محترمانه‌ای باشد، ادبیات فرعونی ادبیات تحقیر است، ادبیات ربانی و الهی تکریم است نه تحقیر.
- اگر برخورد مدیر با اطرافیانش کرامت آمیز باشد افراد زیرمجموعه به او علاقه‌مند می‌شوند و الفت و انسی میان آنان حاصل می‌شود در این صورت مطلوب مدیر در اختیارش قرار می‌گیرد اما اگر ادبیات مدیر تحقیر و استخفاف باشد (گاه به دلیل مدرک، گاه به دلیل اصالت خانوادگی و …) چنین مدیریتی، مدیریت فرعونی است نه مدیریت الهی و ربانی.
تاریخ جلسه : 97/5/9
جلسه ادامه دارد…
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] سوره مبارکه مائده، آیات 114-112
[2] سوره مبارکه مائده، آیه 114
